Dział: Zdaniem psychologa

Depresja wieku podeszłego (inaczej nazywana depresją o późnym początku, LLD, late-life depression) jest heterogenicznym zaburzeniem występującym u osób powyżej 60. r.ż. Obraz kliniczny tego zaburzenia jest atypowy. Na jego przebieg mają wpływ czynniki biologiczne, takie jak np. uszkodzenia ośrod- kowego układu nerwowego oraz choroby somatyczne, a także czynniki psy- chospołeczne, w tym m.in.: zmiana sytuacji życiowej, przejście na emeryturę, zmiana miejsca zamieszkania, utrata sprawności fizycznej czy ograniczenie sa- modzielności (Alexopoulos, 2019; Koenig, Rishi, Bhalla i Butters, 2014; Domańska, 2018; Broczek, 2016; Parnowski, 2005; Parnowski, 2011; Chapman i Perry, 2008).

Strach należy do spektrum emocji człowieka i ma nieocenione znaczenie w procesie ewolucji i przetrwania. W związku ze swoją ogromną rolą w rozwoju osob­niczym zazwyczaj pojawia się w sposób skonkretyzowany, wyczuwalny, nieprzyjemny w odbiorze, a osoba nim dotknięta trafnie rozpoznaje jego zaistnienie. O ile naturalny poziom lęku czy strachu ma charakter przystosowawczy i jego występowanie jest rzeczą naturalną oraz pozytywną, o tyle jego nienaturalna, wyolbrzymiona, zniekształcona postać, pojawiająca się w formie zaburzeń lęko­wych, znacząco upośledza życie i funkcjonowanie osób nią dotkniętych.

Wychowanie jest jednym z najważniejszych procesów, których celem jest przygotowanie dziecka do dorosłego życia. W dzisiejszych czasach, inaczej niż to było kiedyś, placówki oświatowe nie są miejscem, gdzie jedynie wpaja się obowiązujące normy, ale też tworzy się w nich warunki do wszechstronnego rozwoju. Nad całością tego procesu powinien czuwać psycholog jako specjalista w dziedzinie wychowania.

Rola psychologa nie zawsze kończy się na prowadzeniu terapii czy stawianiu diagnozy. Zdarza się, że osoby, które korzystają z naszych usług, potrzebują nas również na sali sądowej jako świadków w sprawach. Dlatego też profesja psychologiczna angażuje nas nie tylko w sposób merytoryczny. Wiele sytuacji pokazuje, że wsparcie, które świadczymy właśnie podczas procesu, jest niezwykle ważne i niejednokrotnie ma realny wpływ na życie innych ludzi.

Rodzina uznana jest za najbardziej istotne środowisko wychowawcze i socjalizacyjne, zapewniające dziecku nie tylko zabezpieczenie potrzeb egzystencjalnych, ale również rozwój fizyczny, społeczny i emocjonalny. Dysfunkcyjny system rodzinny jest często źródłem doznawania przez nastolatka trudnych emocji, stanowi podłoże frustracji, lęków i napięć (Michałowska, 2012). Pogłębiona diagnoza środowiska rodzinnego nieletniego jest pierwszym krokiem do wypracowania skutecznych metod oddziaływania na nastoletnich sprawców przestępstw.

O dzieciach często potocznie mówi się, że są „trudne”. Nie jest jednak zazwyczaj jasne, co należy przez to określenie rozumieć. Bardziej rozsądne i mniej krzywdzące wydaje się określenie: „dzieci przeżywające trudności”, co umożliwia zaprzestanie traktowania młodego człowieka jedynie jako zbiór objawów czy jednostkę w klasyfikacji chorób i pozwala na szersze spojrzenie na młodą osobę, ujrzenie często wielopłaszczyznowego kon- tekstu jej trudności.

„Chociaż prawdopodobnie mężczyźni cierpią na depresję równie często jak kobiety, statystyki pokazują, że znacznie trudniej im szukać pomocy czy rozmawiać o tym z przyjaciółmi lub krewnymi”1 (Maud 2006). Mężczyźni w przeszłości byli postrzegani jako żywiciele, opiekunowie i obrońcy. W związku z tym bywają przerażeni, gdy odczuwają depresję, ponieważ tracą w tym swoją siłę i pewność siebie. Ponadto przyjęcie, że jest się kruchym, podatnym na zranienia i potrzebuje się pomocy jest bardzo trudne dla mężczyzn. Dlatego zjawiskiem obecnym w zachowaniach mężczyzn, zwłaszcza tych tzw. wysoko funkcjonujących, bywa ukrywanie czy maskowanie depresji2.

Minimalna dawka lęku jest niezbędna do rozwoju. Odczucie lęku mobilizuje organizm, pobudza do podjęcia zachowań w kierunku zmiany dotychczasowej, niekorzystnej sytuacji. Jest niezbędnym elementem w procesie kształtowania własnego Ja, własnej osobowości, relacji z innymi. Jednak przekroczenie granicy między konstruktywnym lękiem, będącym zdrową reakcją obronną a zaburzeniem, jest często niezauważalne i prowadzi do obniżenia jakości życia. Doniesienia badawcze wskazują, że pomimo podejmowanych działań profilaktycznych wzrasta liczba trudności lękowych u dzieci, maskowanych często symptomami somatycznymi.