Zaburzenia emocjonalne u kobiet w ciąży a psychoterapia - Charakterystyka problematyki psychologii ciąży ze wskazaniem zadań dla terapeuty pracującego z ciężarną

Zaburzenia emocjonalne kobiet w ciąży

W skali zdarzeń życiowych określającej wielkość stresu, zwanej Skalą Ponownego Przystosowania Społecznego (Social Readjustment Rating Scale – SRRS), Thomas Holmes oraz jego współpracownicy wymieniają również ciążę. Wydarzenie to zostało oszacowane na 40 punktów w 100-punktowej skali.

Ciąża to niewątpliwie ogromny stres dla kobiety i czas, kiedy ryzyko zaburzeń i trudności emocjonalnych wzrasta. Doświadczenie sytuacji stresowej w życiu, w tym przypadku ciąży i wszelkiej problematyki z nią związanej, może działać jak czynnik wywołujący zaburzenia emocjonalne. Dlatego zdarza się, że w ciąży, gdy kobieta obciążona jest dodatkowym stresem, przestaje radzić sobie z problemami, z którymi dotychczas sobie radziła.

„Mam wrażenie, że ciąża obnażyła wszystkie moje słabości. Wróciły moje dawne lęki i problemy, czuję, że mnie to wszystko przerasta i zaczynam tracić kontrolę” – klientka w 19. tygodniu ciąży uskarżająca się na pogorszenie samopoczucia.

W przypadku zaburzeń emocjonalnych w ciąży problemem jest to, że duża część z nich przypomina objawy ciążowe, które zwykło się traktować jako normalne i charakterystyczne dla stanu ciąży, jak np. chwiejność emocjonalna, płaczliwość czy spadek energii.

Trudno oszacować, czy to, co dzieje się z kobietą, przekracza już granicę normy czy nie. Wielokrotnie powstrzymuje to ciężarne od sięgania po pomoc psychologiczną i może również uśpić czujność najbliższego otoczenia. W takim wypadku kobieta powinna zdać się na siebie – jeśli czuje, że cierpi, pomoc specjalisty jest wskazana.

Najczęściej występującymi zaburzeniami emocjonalnymi w ciąży są zaburzenia ze spektrum depresji oraz zaburzenia lękowe. Z tymi zaburzeniami najczęściej też spotykamy się w gabinetach terapeutycznych.

Objawy depresji

Objawy depresji w ciąży są charakterystyczne dla ogólnego rozumienia zaburzenia, jakim jest depresja. Specyficzna dla czasu ciąży jest wyjątkowość objawów, w które włączona jest tematyka ciąży oraz potomka. To na przykład obawa, że kobieta sama w sobie nie jest przyjaznym środowiskiem dla rozwoju dziecka lub obawa przed urodzeniem chorego dziecka bez wyraźnych wskazań medycznych.

W tym czasie stan psychiczny powinien być szczególnie monitorowany przez specjalistę opiekującego się klientką w ciąży, ponieważ jej kondycja psychiczna ma wpływ nie tylko na jej życie, ale również na życie dziecka.

Zaburzenia lękowe

Zaburzenia lękowe w ciąży występują często wraz z depresją i mogą odpowiadać za powikłania ciążowe. Gdy mówimy o zaburzeniach lękowych, mamy na myśli na przykład:

• lęk napadowy – nagłe, niespodziewane napady lęku, paniki bez związku z konkretną przyczyną, którym towarzyszą objawy wegetatywne wzmagające obawę o własne zdrowie i życie („zaraz dostanę zawału”, „zaraz oszaleję”);
• zespół lęku uogólnionego – uporczywy, przesadny i nieuzasadniony lęk mający charakter stale utrzymującego się napięcia wewnętrznego;
• fobię społeczną – odczuwanie lęku wobec wszystkich lub niektórych sytuacji społecznych, np. lęk przed kontaktami z ludźmi/grupą;
• fobie specyficzne – na przykład lęki przed zwierzętami, obiektami; w ciąży może występować lęk przed porodem – tokofobia;
• nerwicę natręctw– wykonywanie pewnych stałych czynności z niezwykle wysoką powtarzalnością; w ciąży czynności te mogą nawiązywać do stanu, jakim jest ciąża.
   

Psychoterapia kobiet