W ostatnim czasie MRiPS zgłosiło dwa projekty nowelizacji ustawy o pomocy społecznej. Każdy z nich zawiera istotne zmiany w funkcjonowaniu domów pomocy społecznej. Jednak zaproponowane zmiany obejmują także inne aspekty regulowane ustawą.
Dział: Tematu numeru
W pierwszej części artykułu poświęconego pracy z rodziną biologiczną, w której występują zaburzenia funkcji opiekuńczo-wychowawczej opisano działania, jakie w ocenie autora powinny zostać podjęte, zanim instytucje do tego powołane stwierdzą, że jedynym rozwiązaniem jest umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej. W niniejszej części zawarto refleksje dotyczące wsparcia rodziny i dziecka przez system, na tyle skutecznego, by była możliwa ponowna integracja.
Praca socjalna na rzecz osób opuszczających zakłady karne jest istotnym wyzwaniem dla pracowników socjalnych. W pierwszej części artykułu („Doradca w Pomocy Społecznej” Nr 94, wrzesień 2022) przedstawiono wnioski wynikające z raportu NIK – „Informacja dot. pomocy społecznej świadczonej osobom opuszczającym zakłady karne” oraz dobre praktyki dotyczące tego obszaru interwencji. Poniżej omówię wyzwania występujące w relacji pracownik socjalny – osoba opuszczająca zakład karny oraz wskażę narzędzia pomocne w budowaniu, pomiędzy nimi prawidłowej relacji.
Pracownicy socjalni mierzą się w swojej pracy z różnego rodzaju wyzwaniami. Jednym z nich jest pomoc dla osób wracających do środowiska z zakładów karnych. Pomimo tego, że trudności życiowe po opuszczeniu zakładu karnego należą do katalogu przyczyn, które uprawniają do korzystania z pomocy społecznej, problemy tej grupy klientów są zazwyczaj traktowane marginalnie.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej świadczenia pomocowe dzieli na dwie kategorie – pieniężne i niepieniężne. Wśród najczęściej przyznawanych świadczeń pieniężnych – obok zasiłku stałego i zasiłku okresowego – znajdują się zasiłki celowe. I chociaż art. 36 ustawy wymienia je zwięźle: zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy, to tak naprawdę podział zasiłków celowych jest znacznie bardziej szczegółowy.
XXI wiek powinien być wiekiem rozwoju usług społecznych. Służyć temu mają działania związane z deinstytucjonalizacją, czyli procesem rozwoju usług świadczonych na poziomie lokalnych społeczności (również profilaktycznych), których zadaniem jest wyeliminowanie konieczności opieki instytucjonalnej.
Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy jest specyficznym aktem prawnym. Poza szybkim uchwaleniem, co było niezbędnym wymogiem do stworzenia legalnych form instytucjonalnej pomocy, musimy mierzyć się z licznymi jej nowelizacjami, których w ciągu zaledwie kilku tygodni doczekaliśmy się aż pięciu – ostatnia z 27 kwietnia br.
W dniu 12 marca 2022 r. uchwalona została ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, nazywana specustawą – ustawa o rekordowo krótkim procesie legislacyjnym, której nadano status pilnej, co nie budziło zresztą wątpliwości i oporu niemal wszystkich parlamentarzystów, a nadto, jak przy rzadko którym akcie prawnym, było to całkowicie aprobowane przez społeczeństwo. Co przynosi ten akt prawny?
Działania wojenne wszczęte przez rosyjski reżim na terytorium Ukrainy, prowadzone z pogwałceniem wszelkich konwencji międzynarodowych oraz bez uzasadnionej przyczyny, wzbudziły w nas wszystkich szok i niedowierzanie, a także obawę przed naruszeniem integralności terytorium Polski. Jednak nasze odczucia bledną wobec tego, co przeżywają osoby zamieszkałe w Ukrainie i te, które uciekają za granicę przed wojną.
Podstawowym celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Szczególną kategorię osób potrzebujących tej pomocy stanowią matki z małoletnimi dziećmi i kobiety w ciąży, dotknięte przemocą lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej. Dla nich ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość skorzystania z dedykowanej im formy wsparcia, jakim jest schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.
Praca z klientami przynosi ze sobą różnego rodzaju stresujące doświadczenia. Dodatkowo to, czego doświadczyły i/lub doświadczają osoby wspierane przez pracowników pomocy społecznej można również skategoryzować jako stres, najczęściej rozumiany jako negatywny stres: „dystress”. Koncepcja samoregulacji może stanowić wsparcie dla pracowników pomocy społecznej w procesie pomagania osobom doświadczającym różnego rodzaju kryzysów.