XXI wiek powinien być wiekiem rozwoju usług społecznych. Służyć temu mają działania związane z deinstytucjonalizacją, czyli procesem rozwoju usług świadczonych na poziomie lokalnych społeczności (również profilaktycznych), których zadaniem jest wyeliminowanie konieczności opieki instytucjonalnej.
Specustawa o pomocy obywatelom Ukrainy jest specyficznym aktem prawnym. Poza szybkim uchwaleniem, co było niezbędnym wymogiem do stworzenia legalnych form instytucjonalnej pomocy, musimy mierzyć się z licznymi jej nowelizacjami, których w ciągu zaledwie kilku tygodni doczekaliśmy się aż pięciu – ostatnia z 27 kwietnia br.
W dniu 12 marca 2022 r. uchwalona została ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, nazywana specustawą – ustawa o rekordowo krótkim procesie legislacyjnym, której nadano status pilnej, co nie budziło zresztą wątpliwości i oporu niemal wszystkich parlamentarzystów, a nadto, jak przy rzadko którym akcie prawnym, było to całkowicie aprobowane przez społeczeństwo. Co przynosi ten akt prawny?
Działania wojenne wszczęte przez rosyjski reżim na terytorium Ukrainy, prowadzone z pogwałceniem wszelkich konwencji międzynarodowych oraz bez uzasadnionej przyczyny, wzbudziły w nas wszystkich szok i niedowierzanie, a także obawę przed naruszeniem integralności terytorium Polski. Jednak nasze odczucia bledną wobec tego, co przeżywają osoby zamieszkałe w Ukrainie i te, które uciekają za granicę przed wojną.
Podstawowym celem pomocy społecznej jest umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Szczególną kategorię osób potrzebujących tej pomocy stanowią matki z małoletnimi dziećmi i kobiety w ciąży, dotknięte przemocą lub znajdujące się w innej sytuacji kryzysowej. Dla nich ustawa o pomocy społecznej przewiduje możliwość skorzystania z dedykowanej im formy wsparcia, jakim jest schronienie i wsparcie w domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży.
Praca z klientami przynosi ze sobą różnego rodzaju stresujące doświadczenia. Dodatkowo to, czego doświadczyły i/lub doświadczają osoby wspierane przez pracowników pomocy społecznej można również skategoryzować jako stres, najczęściej rozumiany jako negatywny stres: „dystress”. Koncepcja samoregulacji może stanowić wsparcie dla pracowników pomocy społecznej w procesie pomagania osobom doświadczającym różnego rodzaju kryzysów.
Pomoc drugiemu człowiekowi nie zawsze jest łatwa. Wynikać to może z wielu powodów, między innymi takich jak brak gotowości jednej ze stron, nietrafność interwencji, własne uprzedzenia, brak dobrowolności uczestnictwa w procesie pomagania oraz wiele, wiele innych.
Odosobnienie, na przykład związane z chorobą czy kwarantanną, może być doświadczane w różny sposób.
Nowelizacja ustawy o pomocy społecznej, która weszła w życie 30 maja 2021 r., przyniosła długo oczekiwane przez pracowników socjalnych zmiany w zakresie ich uprawnień do awansu zawodowego. W nowych regulacjach przyjęto zasadę, że podstawą do uzyskania kolejnego stopnia awansu będzie – poza posiadaniem odpowiednich kwalifikacji – uzyskanie dwóch pozytywnych ocen okresowych. Pierwsza ocena pracowników socjalnych winna nastąpić w terminie 6 miesięcy od wejścia w życie ustawy nowelizującej, tj. do 30 listopada 2021 r.
Jedną z częściej pojawiających się nieprawidłowości stwierdzanych przez organy kontroli i nadzoru w protokołach kontroli jednostek samorządu terytorialnego w zakresie realizacji zadań wynikających z ustawy o pomocy społecznej, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej czy też ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest naruszenie zasady ciągłości programów i strategii, a tym samym niezrealizowanie ustawowych zadań opracowywania tych dokumentów planistycznych na konkretne przedziały czasowe. Czy istnieje sposób, aby temu zaradzić?
O nowym rozporządzeniu w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego wspominało się już od dłuższego czasu, projekt bowiem pojawił się na stronach Rządowego Centrum Legislacji w grudniu 2020 r. Po niewielkich poprawkach rozporządzenie jest już opublikowane (Dz.U. z 2021 r., poz. 893). Wydawałoby się, że w tym zakresie niewiele można zmienić, ale lektura nowych regulacji w niektórych obszarach prowadzi do bardzo interesujących spostrzeżeń.
W ostatnim czasie do sejmu wpłynęło kilka projektów ustaw, które z uwagi na zakres regulacji będą miały istotne znaczenie dla jednostek realizujących zadania z zakresu wsparcia rodzin. Propozycją nowelizacji objęte zostały m.in. ustawy: o świadczeniach rodzinnych, o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, jak również zasady realizacji programu „Dobry start”. Ponadto istotne zmiany zaproponowane zostały w ustawie o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”.
