Dochód w pomocy społecznej. Wybrane aspekty obliczania dochodu osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej (cz. III)

Dochód wypłacony jednorazowo za dany okres

Zgodnie z art. 8 ust. 12 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku uzyskania jednorazowo dochodu należnego za dany okres, kwotę tego dochodu uwzględnia się w dochodzie osoby lub rodziny przez okres, za który uzyskano ten dochód. Z takimi dochodami możemy mieć do czynienia przykładowo w przypadkach:

• wypłaty wyrównania renty czy emerytury,
• wypłaty zaległego wynagrodzenia,
• otrzymania wyrównania świadczeń rodzinnych za poprzednie okresy.
   

Zatem – z przepisu tego wynika, że w takim przypadku dochodu otrzymanego za dany, miniony okres nie uwzględniamy w całości w miesiącu jego otrzymania, tylko dzielimy go przez miesiące, za który został wypłacony i wliczamy… no właśnie… do jakich okresów?
W orzecznictwie sądów administracyjnych obserwuje się ostatnio dwie linie orzecznicze. Pierwsza, która nakazuje wliczać ten dochód na przyszłość, proporcjonalnie przez liczbę miesięcy, za które zaległy dochód został wypłacony. Dzieje się tak za sprawą wyroku NSA z dnia 18 czerwca 2020 r., sygn. akt I OSK 243/20, w którym zaprezentowane zostało następujące stanowisko: „Zastosowanie art. 8 ust. 12 u.p.s. w przypadku otrzymania zaległych alimentów polega na ustaleniu, ilu miesiącom zaległości odpowiada otrzymana jednorazowo kwota. Okres, za jaki uzyskano dochód, to ilość miesięcy, za które przekazano zaległe alimenty. Przez taki okres dochód ten, w ustalonej miesięcznej wysokości, podlega uwzględnieniu w dochodzie rodziny”. W następstwie takiej interpretacją NSA zaczęły pojawiać się podobne rozstrzygnięcia wojewódzkich sądów administracyjnych (por. np. wyrok WSA w Poznaniu z dnia 10 sierpnia 2023 r. II SA/Po 298/23).
Druga linia orzecznicza potwierdzona została – co ciekawe – również w wyroku NSA, wydanym zaledwie kilka dni później, bo w dniu 24 czerwca 2020 r., sygn. akt I OSK 223/20. Z treści tego wyroku wynika, że „W przepisie art. 8 ust. 11 u.p.s mowa jest o incydentalnym dochodzie jednorazowym, uzyskanym w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej. Należy doń np. odszkodowanie, przysporzenie z tytułu darowizny lub dziedziczenia, podziału majątku. W przepisie art. 8 ust. 11 ustawodawca jednorazowo otrzymaną kwotę nakazuje rozliczyć w równych częściach na okres 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony. Nie sposób jednak tego sposobu rachowania odnieść do świadczeń, o których mowa w art. 8 ust. 12 u.p.s.”. Dalej NSA w uzasadnieniu wyroku stwierdza, że „za słuszną zatem uznać należało argumentację autora skargi kasacyjnej, że dochód, stanowiący należność z tytułu alimentów, wypłacony po upływie okresu, którego dotyczył, rozliczyć należało za okres, za który dochód wypłacono, to jest doliczyć do dochodu za minione miesiące, a nie na przyszłość”. Tym samym w tym orzeczeniu sąd wpisuje się w dotychczas przyjmowany i powszechnie akceptowany pogląd, wyrażony we wcześniejszych orzeczeniach, jak choćby w wyroku NSA z dnia 19 maja 2017 r., sygn. akt I OSK 484/17, zgodnie z którym:

• W sytuacji wypłacenia jednorazowo zaległych, a należnych świadczeń, ta jednorazowa wypłata powiększy w odpowiedniej części dochód za każdy z tych miesięcy z osobna.
• Dochód wypłacony po upływie okresu, którego dotyczy, dolicza...