Przeciwdziałanie przemocy domowej – na co zwrócić uwagę po czerwcowej nowelizacji (wybrane aspekty)

Tematu numeru
   Tematy poruszane w tym artykule  
  • Nowe terminologie w przepisach dotyczących przemocy domowej od 22 czerwca 2023 r.
  • Zmiany w definicjach ustawowych dotyczące przemocy domowej i procesu tworzenia nowych zespołów interdyscyplinarnych.
  • Wyjaśnienie zmian w prawie dotyczących przemocy domowej i wpływu tych zmian na pracę instytucji.
  • Harmonogram działań potrzebnych do powołania nowych zespołów interdyscyplinarnych do spraw przeciwdziałania przemocy domowej.
  • Analiza składu grup diagnostyczno-pomocowych i ich zadań w kontekście nowelizacji prawa.
  • Procesy i procedury związane z "Procedurą Niebieskie Karty" oraz ich znaczenie w kontekście zmian prawa.

Po kilkunastu miesiącach konsultacji i prac legislacyjnych 9 marca 2023 r. uchwalona została ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 r., poz. 535). Nowelizacja opublikowana została w Dzienniku Ustaw w dniu 21 marca br. i zasadniczo wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 22 czerwca 2023 r.

Zespół interdyscyplinarny – nowe przepisy

Od 22 czerwca 2023 r. wraz z wejściem w życie nowelizacji zniknie w ustawowej nomenklaturze pojęcie „przemocy w rodzinie”, a w jego miejsce pojawi się pojęcie „przemocy domowej”. Obowiązywać zaczną także nowe definicje ustawowe osoby doznającej przemocy domowej, osoby stosującej przemoc domową i świadka przemocy domowej. Od tej też daty zacznie biec termin na powołanie nowych zespołów interdyscyplinarnych do spraw przeciwdziałania przemocy domowej, który winien zakończyć się najpóźniej 22 września 2023 r.

POLECAMY

Termin ten jest o tyle niefortunny, że jego bieg obejmuje miesiące wakacyjne, w których z reguły w większości gmin następuje przerwa w posiedzeniach rad, a dużo instytucji i podmiotów, których przedstawiciele wchodzą w skład zespołów, także funkcjonuje w ograniczonym zakresie. Warto zatem przemyśleć kalendarium działań zmierzających do powołania nowego zespołu w sposób, który zapewni nam terminowe wywiązanie się z ustawowego obowiązku.

Powołanie zespołu interdyscyplinarnego. Harmonogram działań 

Zgodnie z przepisami art. 16–18 ustawy zmieniającej, powołanie zespołów interdyscyplinarnych według nowych zasad winno nastąpić nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (czyli 3 miesiące liczone od 22 czerwca 2023 r.). Z dniem powołania zespołów interdyscyplinarnych znosi się dotychczasowe zespoły interdyscyplinarne. Z dniem powołania nowych zespołów interdyscyplinarnych znosi się także grupy robocze. Natomiast sprawy wszczęte i niezakończone przez dotychczasowe zespoły interdyscyplinarne i grupy robocze przed dniem ich zniesienia są realizowane przez zespoły interdyscyplinarne i grupy diagnostyczno-pomocowe (działające na nowych zasadach).

Uwzględniając wymogi ustawowe, zgodnie z którymi do powołania nowych zespołów niezbędne jest uprzednie podjęcie przez radę gminy uchwały określającej tryb i sposób powoływania oraz odwoływania członków zespołu interdyscyplinarnego (art. 9a ust. 15 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej) oraz zawarcie przez wójta/burmistrza/prezydenta miasta porozumień z podmiotami, których przedstawiciele będą wchodzić w skład zespołu (z wyłączeniem sądów), określających w szczególności sposób i formę wymiany informacji, a także sprawy dotyczące uczestnictwa członków grup diagnostyczno-pomocowych w posiedzeniach i pracach tych grup (art. 9a ust. 8 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej), proponuję następujący harmonogram (Tabela: Harmonogram działań).

Należy jednak mieć na uwadze także i to, że powołanie nowych zespołów i zniesienie dotychczasowych, co zasadniczo jest obowiązkiem włodarzy gmin, to niejedyny obowiązek wynikający ze zmiany ustawy. Osoby, które zaczną pracować w nowych zespołach interdyscyplinarnych i grupach diagnostyczno-pomocowych będą musiały zwrócić uwagę na szereg nowych regulacji, które nowelizacja wniosła do zasad funkcjonowania zarówno zespołów, jak i grup.

Harmonogram działań

Działanie Termin Uwagi techniczne
Uchwała Rady Gminy w sprawie trybu i sposobu powoływania oraz odwoływania członków ZI (art. 9a ust. 15 ustawy) Po 22 czerwca 2023 r. – najpóźniej lipiec Projekt uchwały na komisję – do 10 czerwca 2023 r.
Porozumienia wójta/burmistrza/prezydenta miasta z instytucjami (art. 9a ust. 8 ustawy) Po wejściu w życie uchwały – najpóźniej do początku września 2023 r. Projekt porozumień – do 15 sierpnia 2023 r.
Zarządzenie wójta/burmistrza/prezydenta miasta w sprawie powołania nowego ZI i zniesienia starego (art. 9a ust. 2 ustawy i art. 16 ustawy zmieniającej) Początek września 2023 r. Projekt zarządzenia – do 31 sierpnia 2023 r.
Przygotowanie projektu regulaminu ZI Do 31 sierpnia 2023 r. Przyjęcie regulaminu na pierwszym posiedzeniu
Zwołanie przez wójta/burmistrza/prezydenta miasta pierwszego posiedzenia nowego ZI (art. 9a ust. 7a ustawy) Do 22 września 2023 r. (ale o posiedzeniu należy zawiadomić co najmniej na 7 dni przed jego terminem)  Przyjęcie regulaminu na pierwszym posiedzeniu, wybór przewodniczącego i zastępcy przewodniczącego

Obligatoryjny i fakultatywny skład grupy diagnostyczno-pomocowej

Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na regulacje dotyczące składu grup diagnostyczno-pomocowych. Skład zespołów zasadniczo nie uległ zmianie i nadal będą to:

  • przedstawiciele:
    • jednostek organizacyjnych pomocy społecznej;
    • gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych;
    • policji;
    • oświaty;
    • ochrony zdrowia;
    • organizacji pozarządowych;
    • Żandarmerii Wojskowej – jeżeli Żandarmeria Wojskowa złoży taki wniosek do wójta, burmistrza albo prezydenta miasta w związku z zamieszkiwaniem na obszarze gminy żołnierza pełniącego czynną służbę wojskową;
  • kuratorzy sądowi;
  • fakultatywnie – prokuratorzy oraz przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy domowej.
     

W przypadku grup diagnostyczno-pomocowych zasady ich powoływania oraz ich skład osobowy zostały na nowo uregulowane w ustawie.

Zgodnie z nowymi regulacjami, grupę diagnostyczno-pomocową powołuje zespół interdyscyplinarny niezwłocznie, nie później niż w terminie 3 dni od dnia otrzymania zgłoszenia o podejrzeniu wystąpienia przemocy domowej, a jej celem jest dokonanie diagnozy i oceny sytuacji w związku ze zgłoszonym podejrzeniem wystąpienia przemocy domowej, a także realizacja zadań, o których mowa w art. 9b ust. 8 ustawy (art. 9a ust. 10-10a ustawy).

W skład grupy obligatoryjnie wchodzą:

  • pracownik socjalny jednostki organizacyjnej pomocy społecznej (art. 9a ust. 11);
  • funkcjonariusz Policji (art. 9a ust. 11);
  • żołnierz Żandarmerii Wojskowej albo inna osoba wskazana przez przełożonego osoby stosującej przemoc domową lub jej przełożony – ale tylko wtedy, gdy osobą stosująca przemoc jest żołnierz pełniący czynną służbę wojskową (art. 9a ust. 11a i 11 b);
  • zawodowy kurator sądowy lub wskazany przez kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej społeczny kurator sądowy – w sprawach osób stosujących przemoc domową, pozostających pod dozorem lub nadzorem kuratora sądowego (art. 9a ust. 12).
     

Do grupy dodatkowo mogą być powołani (to znaczy, że ich udział w grupie nie jest obligatoryjny):

  • pracownik socjalny specjalistycznego ośrodka wsparcia dla osób doznających przemocy domowej;
  • asystent rodziny;
  • nauczyciel będący wychowawcą klasy lub nauczyciel znający sytuację domową małoletniego;
  • osoba wykonująca zawód medyczny, w tym lekarz, pielęgniarka, położna lub ratownik medyczny;
  • przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.
  • pedagog, psycholog lub terapeuta, będący przedstawicielami podmiotów, o których mowa w art. 9a ust. 3 (art. 9a ust. 11c i 11d).
     

O poszerzeniu składu grupy de facto decydują pracownik socjalny, funkcjonariusz policji czy żołnierz Żandarmerii Wojskowej – bo to na ich wniosek, zgodnie z art. 9a ust. 12b i 12c, zespół poszerza skład grupy o wskazanych przedstawicieli podmiotów i instytucji.

Niebieska karta – procedura. Rozpoczynanie interwencji 

Tak, jak to funkcjonowało dotychczas, podejmowanie interwencji w środowisku odbywa się na podstawie procedury „Niebieskie Karty” i nie wymaga zgody osoby doznającej przemocy domowej ani osoby stosującej przemoc domową. Nie zmieni się również i to, że wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta” w przypadku powzięcia w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych podejrzenia stosowania przemocy wobec osób doznających przemocy domowej lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez świadka przemocy domowej (art. 9d).

Zatem każda okoliczność powzięcia podejrzenia stosowania przemocy – czy to przez podmiot uprawniony w toku wykonywania swoich obowiązków (np. pracownik socjalny, funkcjonariusz policji, przedstawiciel instytucji oświatowej czy opieki zdrowotnej) – czy też zgłoszenie do OPS/CUS, czy do funkcjonariusza policji przez świadka przemocy, którym zgodnie z ustawową definicją jest osoba, która posiada wiedzę na temat stosowania przemocy domowej lub widziała akt przemocy domowej – będzie wymagała wypełnienia formularza NK, który jest podstawą do wszczęcia procedury.

Dotychczas zasady podejmowania działań regulowało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta” i będzie obowiązywało jeszcze przez jakiś czas (nie dłużej niż przez 6 miesięcy od wejścia w życie nowelizacji). Do tego czasu Rada Ministrów zobligowana będzie do określenia w drodze nowego rozporządzenia procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, mając na uwadze skuteczność działań wobec osób doznających przemocy domowej i dobro tych osób, w szczególności małoletnich.

Nowe wykroczenie w kodeksie wykroczeń

Nowelizacja ustawy wprowadziła także zmiany do innych ustaw. Wśród tych zmian na szczególną uwagę zasługuje nowo dodany w Kodeksie wykroczeń art. 66c statuujący nowe wykroczenie. Zgodnie z tym przepisem – kto uporczywie nie stosuje się do obowiązków określonych w art. 4 ust. 6 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (tj. nie uczestniczy w programach korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc domową lub programach psychologiczno-terapeutycznych), podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.

Wprowadzenie tego wykroczenia do katalogu wykroczeń jest ściśle powiązane ze szczególnymi regulacjami wprowadzonymi do ustawy w odniesieniu do osób stosujących przemoc domową, a zawiadomienie o jego popełnieniu jest obowiązkiem zespołu interdyscyplinarnego.

Szczególne regulacje w zakresie działań podejmowanych wobec osoby stosującej przemoc domową

Na uwagę – w kontekście powyżej wskazanego wykroczenia – zasługują nowe regulacje związane ze szczególnymi obowiązkami i uprawnieniami zarówno zespołu, jak i grupy w zakresie zobowiązywania osoby stosującej przemoc domową do udziału w programach mających na celu w szczególności powstrzymanie osoby stosującej przemoc domową przed dalszym stosowaniem przemocy oraz rozwijanie umiejętności samokontroli i rozwiązywania problemów bez stosowania przemocy. Ale po kolei.

Zgodnie z art. 4 ust. 3–5 ustawy wobec osób stosujących przemoc domową stosuje się przewidziane w ustawie środki mające na celu zapobieganie ich kontaktowaniu się z osobami doznającymi przemocy domowej oraz programy korekcyjno-edukacyjne i psychologiczno-terapeutyczne dla osób stosujących przemoc domową. Programy są realizowane w formie spotkań indywidualnych lub grupowych i są prowadzone przez specjalistów w dziedzinie przeciwdziałania przemocy domowej dających gwarancję wysokiej jakości usług, w tym przez psychologów, pedagogów, terapeutów i psychoterapeutów, a obowiązek ich opracowania i realizowania spoczywa na samorządzie powiatu jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej (na podstawie ramowych programów, które z kolei są opracowywane przez samorząd województwa – art. 6 ustawy).

Procedura kierowania osoby stosującej przemoc do uczestnictwa w programach jest dwuetapowa i polega na:

  • wystąpieniu przez grupę diagnostyczno-pomocową do zespołu interdyscyplinarnego z wnioskiem o skierowanie osoby stosującej przemoc domową do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym albo psychologiczno-terapeutycznym (art. 9b ust. 8 pkt 5 ustawy) – przy czym wniosek jest dla zespołu wiążący,
  • skierowaniu przez zespół interdyscyplinarny wskazanej przez grupę osoby stosującej przemoc domową do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym lub psychologiczno-terapeutycznym dla osób stosujących przemoc domową (art. 9b ust. 2 pkt 9 ustawy).
     

Skierowanie do uczestnictwa w programie pociąga za sobą szereg czynności, które winien wykonać zespół interdyscyplinarny (art. 9b ust. 11 ustawy):

  • poinformowanie osoby stosującej przemoc domową o skierowaniu jej do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym dla osób stosujących przemoc domową lub programie psychologiczno-terapeutycznym dla osób stosujących przemoc domową, w tym także:
    • poinformowanie jej o podmiocie, który realizuje program,
    • zobowiązanie jej do zgłoszenia się, w terminie 30 dni od dnia doręczenia skierowania, do uczestnictwa w programie,
    • pouczenie jej o obowiązku niezwłocznego dostarczenia grupie diagnostyczno-pomocowej zaświadczeń wydanych przez starostę o zgłoszeniu się do programu oraz o jego ukończeniu,
    • pouczeniu jej o konsekwencjach nieusprawiedliwionego niewykonywania przez nią obowiązków zgłoszenia, uczestnictwa oraz nieprzedłożenia zaświadczeń, tj. konieczności złożenia zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia, o którym mowa w art. 66c Kodeksu wykroczeń;
  • zawiadomienie właściwego starosty o skierowaniu osoby stosującej przemoc do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym lub programie psychologiczno-terapeutycznym wraz z wnioskiem o przekazanie danych dotyczących terminów realizacji tych programów;
  • zawiadomienie grupy diagnostyczno-pomocowej o skierowaniu osoby stosującej przemoc domową do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym lub programie psychologiczno-terapeutycznym.
     

Z kolei w myśl art. 4 ust. 6 ustawy (co jest istotne w świetle wyżej opisanego wykroczenia), osoba stosująca przemoc domową, po skierowaniu przez zespół interdyscyplinarny do uczestnictwa w programach korekcyjno-edukacyjnych lub psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową, ma obowiązek:

  • zgłosić się do uczestnictwa w ww. programach;
  • dostarczyć grupie diagnostyczno-pomocowej zaświadczenie o zgłoszeniu się do uczestnictwa w programach w terminach określonych w przepisach ustawy;
  • ukończyć programy dla osób stosujących przemoc domową w terminach określonych przez podmiot je realizujący;
  • dostarczyć grupie diagnostyczno-pomocowej zaświadczenie o ukończeniu programu, na jaki osoba ta była skierowana.
     

Grupa diagnostyczno-pomocowa jest zobligowana do kontrolowania terminowości wywiązania się osoby stosującej przemoc domową i podejmowania w związku z tym stosownych działań:

  • po upływie 30-dniowego terminu wyznaczonego przez zespół do zgłoszenia się osoby stosującej przemoc domową (i nieprzedłożeniu stosownego zaświadczenia starosty) – dwukrotnie, w odstępach maksymalnie 30-dniowych, wzywa osobę stosującą przemoc domową do przedstawienia zaświadczenia o zgłoszeniu się do programu, do którego została ona skierowana;
  • w razie bezskutecznego wezwania – w terminie 90 dni od dnia doręczenia skierowania – występuje do zespołu z wnioskiem o złożenie zawiadomienia o popełnionym wykroczeniu z art. 66c Kodeksu wykroczeń;
  • jeśli osoba stosująca przemoc domową dostarczy zaświadczenie starosty o zgłoszeniu się do programu, ale nie przedłoży w terminie 30 dni od jego ukończenia zaświadczenia o jego ukończeniu – to również wtedy grupa występuje do zespołu z wnioskiem o złożenie zawiadomienia o popełnionym wykroczeniu z art. 66c Kodeksu wykroczeń (art. 9b ust. 8 pkt 6 w związku z art. 9b ust. 12-13 ustawy).
     

Zgodnie z art. 9b ust. 4 wnioski grupy diagnostyczno-pomocowej o sporządzenie zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia są dla zespołu wiążące, a w myśl art. 9b ust. 3, przed złożeniem zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia, zespół może wystąpić do właściwego starosty o przesłanie informacji dotyczącej wypełniania przez osobę stosującą przemoc domową obowiązków zawartych w art. 4 ust. 6.

Dla ułatwienia pracy starostów i zespołów minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, zarówno wzory zaświadczeń, o których mowa w art. 4 ust. 6 pkt 2 i 4, jak również pouczeń udzielanych osobie stosującej przemoc, uwzględniając przydatność zaświadczeń i pouczeń dla osoby stosującej przemoc domową oraz przedstawicieli instytucji i podmiotów odpowiedzialnych za realizację zadania.

Co z tym monitorowaniem?

Nowo wprowadzony art. 9h ust. 2 przewiduje obowiązek działań monitorujących wobec osób, o których mowa w art. 2 pkt 2 i 3 (osoba doznająca przemocy i osoba stosująca przemoc), uczestniczących w procedurze „Niebieskie Karty” – przez okres 9 miesięcy po zakończeniu procedury „Niebieskie Karty”. Jednocześnie w art. 9h ust. 1 określono, co oznacza pojęcie „zakończenie procedury”. Zgodnie z tym przepisem zakończenie procedury „Niebieskie Karty” następuje w przypadku:

  • ustania przemocy domowej i uzasadnionego przypuszczenia, że zaprzestano dalszego stosowania przemocy domowej;
  • rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.
     

Oznacza to zatem (w mojej ocenie), że monitorowanie winno następować zarówno wtedy, gdy przemoc została stwierdzona, ale ustała, jak również wtedy, gdy zakończenie procedury nastąpiło w związku z rozstrzygnięciem o braku zasadności podejmowania działań. Rozstrzygnięcie, że w środowisku nie ma przemocy, tylko np. konflikt między partnerami, następuje po wypełnieniu formularza NK, czyli już w toku procedury (bo zgodnie z tym, co wskazano powyżej, rozpoczęcie procedury następuje po jego wypełnieniu – więc w środowisko mogą udać się pracownik socjalny i funkcjonariusz policji już jako członkowie grupy diagnostyczno-pomocowej, zgodnie z celem grupy, którym jest dokonanie diagnozy i oceny sytuacji w związku ze zgłoszonym podejrzeniem wystąpienia przemocy domowej).

Działania monitorujące prowadzone są przez grupę diagnostyczno-pomocową i polegają w szczególności na analizie i ocenie sytuacji osób, wobec których była prowadzona procedura „Niebieskie Karty”. Mając na uwadze okoliczności oraz zakres zadań pracownika socjalnego i funkcjonariusza policji wskazane w art. 9b ust. 9 i 10, zasadne jest dokonanie podziału pomiędzy nich obowiązku monitorowania w ten sposób, że pracownik socjalny będzie dokonywał tych czynności u osoby doznającej przemocy, a funkcjonariusz policji – u osoby stosującej przemoc.

Właściwość miejscowa

Na uwagę zasługują także przepisy – całkiem nowe w ustawie – o właściwości miejscowej zespołu i podejmowanych działań w ramach procedury. Zgodnie z art. 9e ust. 1–2 ustawy, właściwość miejscową gminy do realizacji procedury „Niebieskie Karty” ustala się według miejsca zamieszkania osoby doznającej przemocy domowej. Natomiast w przypadku gdy miejsce zamieszkania osoby stosującej przemoc domową jest w innej gminie niż miejsce zamieszkania osoby doznającej przemocy domowej, w gminie właściwej dla miejsca zamieszkania osoby stosującej przemoc domową może zostać powołana grupa diagnostyczno-pomocowa (może, co oznacza, że nie musi).

Z kolei, zgodnie z art. 9e ust. 3 i 5a, w przypadku zmiany miejsca zamieszkania osoby, w stosunku do której są realizowane działania w ramach procedury „Niebieskie Karty”, zespół interdyscyplinarny dotychczasowego miejsca zamieszkania informuje o prowadzeniu procedury „Niebieskie Karty” zespół interdyscyplinarny obecnego miejsca zamieszkania. W takim przypadku zespół interdyscyplinarny dotychczasowego miejsca zamieszkania osób, wobec których była realizowana procedura „Niebieskie Karty”, przekazuje dokumentację wytworzoną w trakcie procedury „Niebieskie Karty”, prowadzoną przez grupę diagnostyczno-pomocową dotychczasowego miejsca zamieszkania – ale tylko na wniosek zespołu interdyscyplinarnego obecnego miejsca zamieszkania tych osób. Powyższa regulacja odnosi się zarówno do sytuacji migrujących osób doznających przemocy, jak i stosujących przemoc.

Zmianę tę należy ocenić pozytywnie, ponieważ wreszcie ustawowo przesądzono o zasadach przekazywania dokumentacji pomiędzy zespołami.

Jak usprawiedliwiać nieobecność na posiedzeniu zespołu interdyscyplinarnego?

Nowelizacja ustawy przyniosła także regulacje dotyczące egzekwowania obecności członków zespołu interdyscyplinarnego na posiedzeniach. Częstotliwość zwoływania posiedzeń również została zmieniona z 3 do 2 miesięcy, a o terminie posiedzenia przewodniczący (bo to do jego obowiązków należy zwołanie posiedzenia) winien poinformować członków z 7-dniowym wyprzedzeniem.

Ponieważ udział w posiedzeniach zespołu jest obowiązkowy (w końcu jego członkowie wykonują swoje obowiązki w ramach obowiązków służbowych i zawodowych), to członek zespołu, który nie może uczestniczyć w posiedzeniu zespołu, informuje przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego o przyczynach swojej nieobecności w terminie co najmniej 2 dni roboczych przed zaplanowanym posiedzeniem tego zespołu – czyli się usprawiedliwia. Przyczyna usprawiedliwiająca nieobecność nie musi być – w mojej ocenie – udokumentowana (w końcu zgodnie z przepisem należy jedynie podać przyczynę nieobecności, a nie ją udokumentować, a jeśli przyczyną nieobecności będzie, np. urlop czy niezdolność do pracy z powodu choroby, to przewodniczący i tak w razie wątpliwości może to zweryfikować). Warto wskazać, że niedotrzymanie tego dwudniowego terminu też musi być usprawiedliwione – i to szczególnymi okolicznościami, w tym obłożną chorobą członka zespołu interdyscyplinarnego lub innym zdarzeniem losowym (zapewne pod rygorem przyjęcia, że nieobecność na posiedzeniu nie została należycie usprawiedliwiona).

Z kolei w przypadku co najmniej trzykrotnej nieusprawiedliwionej nieobecności członka zespołu interdyscyplinarnego na posiedzeniu przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego informuje podmiot, który ten członek reprezentuje, o jego nieobecności na piśmie lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (art. 9a ust. 7d ustawy).

Jaka może być tego konsekwencja dla niesumiennego członka zespołu? W mojej ocenie na pewno nie będzie to odwołanie z pełnienia funkcji (dla niektórych to mogłaby być bowiem zachęta do zdjęcia z nich obowiązków). Jednak, skoro udział w zespole jest elementem czynności służbowych, to niewywiązywanie się z tego obowiązku należałoby odczytywać jako niewykonywanie obowiązków służbowych, a to już rodzi poważne implikacje związane z zatrudnieniem… o ile oczywiście będzie chciał to wykorzystać pracodawca.

Kolizja osobistych więzi członka zespołu lub grupy z wykonywaniem zadań w ramach procedury NK

Zgodnie z nowymi regulacjami art. 9e ust. 5–7, jeżeli realizacja procedury „Niebieskie Karty” napotyka trudności, w szczególności jeżeli zachodzą okoliczności wyłączenia określone w art. 24 oraz odpowiednio stosowanym art. 25 k.p.a. (przesłanki wyłączenia pracownika i organu, np. małżeństwo, pokrewieństwo, stosunek przysposobienia, opieki, kurateli), każdemu członkowi grupy diagnostyczno-pomocowej przysługuje prawo wystąpienia do wojewody z wnioskiem o wskazanie innej gminy właściwej. Wojewoda rozstrzyga w przedmiocie złożonego wniosku w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania, a w razie jego uwzględnienia, wskazuje jako właściwą gminę sąsiednią, w której brak jest okoliczności utrudniających realizację procedury „Niebieskie Karty”.

Na zespół i grupę można się poskarżyć

Ustawa regulować będzie zasady rozpatrywania skarg zarówno na działalność zespołu interdyscyplinarnego lub jego członka oraz na działalność grupy diagnostyczno-pomocowej lub jej członka. Skargę na działalność zespołu rozpatrywać będzie wójt/burmistrz/prezydent miasta (art. 9a ust. 7h ustawy), natomiast skargę na działalność grupy – zespół interdyscyplinarny (art. 9b ust. 16 ustawy). Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku do skargi stosować się będzie tryb rozpatrywania skarg uregulowany w przepisach k.p.a.

Szkolenia

Zarówno członkowie zespołu, jak i grup diagnostyczno-pomocowych będą zobligowani do uczestnictwa w szkoleniach. Zgodnie z art. 9a ust. 5a ustawy, członkowie zespołu interdyscyplinarnego, w terminie 12 miesięcy od dnia ich powołania w skład zespołu interdyscyplinarnego, przechodzą obowiązkowe szkolenie, o którym mowa w art. 6 ust. 6 pkt 4. Szkolenia te organizowane będą przez samorząd województwa na podstawie wytycznych opracowywanych i wydawanych co dwa lata przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Z kolei w myśl art. 9a ust. 12a ustawy, członkowie grupy diagnostyczno-pomocowej są obowiązani podnosić swoje kompetencje poprzez uczestnictwo w szkoleniach, o których mowa w art. 6 ust. 6 pkt 4, w szczególności w zakresie pracy z osobą doznającą przemocy domowej oraz osobą stosującą przemoc domową.

W oczekiwaniu na nowe rozporządzenia

Zgodnie z art. 22 ustawy zmieniającej, dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie m.in. art. 9d ust. 5 ustawy (czyli rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”) w brzmieniu dotychczasowym, zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych, jednak nie dłużej niż przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy – czyli maksymalnie do 22 grudnia 2023 r. Do tego czasu zespoły i grupy pracują na dotychczasowych przepisach. 

Przypisy