Program prewencji samobójstw jako zadanie polityki zdrowia publicznego

W Polsce dziennie na 15 samobójstw – 12 popełniają mężczyźni (Policja 2024). Mężczyźni częściej wybierają radykalne i doprowadzające do śmierci sposoby odebrania sobie życia (Jarosz 1997). W Polsce, w wyniku śmierci samobójczej, w 2022 roku zmarło 5108 osób od 7. roku życia do 99 lat, w tym 16,58% stanowią kobiety, a mężczyźni 83,42%. Wśród zarejestrowanych prób samobójczych odnotowano 14 520 – wśród mężczyzn 64,41%, a wśród kobiet 7214 – 35,39% (Policja 2024). 16,2% prób samobójczych dokonywały osoby z wykształceniem podstawowym, a 15,9% zasadniczym zawodowym. Najmniej prób samobójczych (2,3%) podejmowały osoby z wykształceniem wyższym (Putowski i in. 2015).
Połowie prób samobójczych wśród dorosłych kobiet i jednej trzeciej prób samobójczych u mężczyzn przypisać można doświadczenie nadużyć fizycznych oraz seksualnych w dzieciństwie (Afifi i in. 2008).
Klasyfikacja DSM (klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystw Psychiatrycznego) wyróżnia kryteria diagnostyczne dla samookaleczeń bez zamiaru samobójczego i zachowań samobójczych. Istotnym czynnikiem ryzyka samobójstwa są akty samookaleczenia ze skutkiem śmiertelnym lub bez takiego zamiaru, takie jak nacinanie skóry, połykanie substancji i przedmiotów innych niż żywność, przyjmowanie leków w dawkach przekraczających dawki terapeutyczne. Niestety samookaleczeniom nie poświęca się wiele uwagi.

Samookaleczenia

Samookaleczenia dzielą się na ciężkie, tj. amputacje kończyn, stereotypowe jak u osób autystycznych oraz umiarkowane, które najczęściej występują wśród nastolatków. Umiarkowane mogą mieć charakter kompulsywny jako zaburzenie psychiczne objawiające się niekontrolowaną chęcią wyrywania włosów, obgryzaniem paznokci, często zrytualizowanym i powtarzanym kilka razy dziennie oraz impulsywnym cięciem, przypalaniem, które mogą mieć charakter przerywany lub cykliczny (Grandclerc, De Labrouhe 2016, Walsh 2014). Umowny wiek to 12–14 lat, kiedy dokonywane są pierwsze niesamobójc...