Jak wynika z badań i praktyki zawodowej rozmaitych profesji pomocowych, można wyróżniać różnego rodzaje przemocy na wielu poziomach ich kategoryzacji. Jedno ujęcie traktuje przemoc w szerokim znaczeniu jako na przykład przemoc „gorącą” lub „chłodną”, „grupową” i „indywidualną” inne wskazuje na rodzaje przemocy: „psychiczną”, „fizyczną”, skierowaną do siebie nazywaną „autoagresją”; jeszcze inne podziały wskazują na przemoc „instytucjonalną”, „państwową”, czy – inaczej: „mobbing”, „cyberbullying” itp. Badania zjawisk społecznych i mechanizmów interpersonalnych prowadzą do wniosku o złożoności rodzajów przemocy i ich klasyfikowania. Niektóre definicje przemocy, z uwagi na ich komponent normatywny, zawierają w sobie część ideologiczną, która pomaga w usprawiedliwianiu różnych krzywdzących działań. Do takiej kategorii należy przemoc symboliczna.
Autor: Łukasz Krawętkowski
Superwizor, certyfikowany psychoterapeuta, licencjonowany trener treningu grupowego (rekomendacja II stopnia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego), psycholog, wykładowca akademicki. Dyrektor Instytutu Proces we Wrocławiu. Dyrektor merytoryczny Szkoły Pomocy Psychologicznej PROCES dla pracowników służb społecznych (m.in. pomoc socjalna, służba zdrowia).
Pracownik socjalny w swojej pracy może stanąć w obliczu sytuacji konfliktu rodziców, który skończył się decyzją o rozstaniu i „walce o dziecko”. Co to oznacza?
Zapobieganie przemocy wobec osób starszych wymaga zaangażowania wielu środowisk społecznych. Rola pracownika socjalnego, jako osoby poruszającej się w środowiskach społecznych, jest więc kluczowa.
W tej części zostaną przedstawione wskazówki, propozycje i inspiracje do tego, w jaki sposób postępować w pierwszym kontakcie z rodziną. Propozycje wynikają z perspektywy psychologicznej. Uwzględniają prawidłowości komunikacji międzyludzkiej, w tym procesy i mechanizmy zachodzące w systemach, jakimi są rodziny. Inspiracje uwzględniają wiedzę na temat funkcjonowania rodziny w szczególnych sytuacjach.
Do samobójstwa często prowadzi brak jakiejkolwiek nadziei. Samobójstwo to dramatyczne działanie osoby, która ogarnięta jest intensywnym stanem beznadziei, bezradności, to akt desperacji osoby, która ma poczucie braku sensu dalszego życia i nie dostrzega innej opcji, która przyniosłaby jej pomoc w cierpieniu, którego aktualnie doświadcza.
Pierwsze spotkanie, szczególnie w środowisku rodziny, do której kierowana jest pomoc, to nierzadko trudne zadanie. Niepewność, pewien poziom nieprzewidywalności, brak wiedzy o tym, co pracownicy zastaną, szczególnie duży, kiedy brakuje wielu danych, to klimat stanowiący duże wyzwanie dla pracowników OPS.
Rodzina doświadczająca różnego rodzaju kryzysów (takich jak m.in. uzależnienie, przemoc, przewlekła choroba, długotrwałe bezrobocie) wykazuje słabą umiejętność czerpania z zasobów wewnętrznych i ze wsparcia z zewnątrz. Panuje w niej dysharmonia, zaburzone są granice funkcjonowania w różnych obszarach. Pracownik socjalny już od pierwszego spotkania z rodziną ma możliwość pozytywnego oddziaływania na nią w wielu różnych aspektach.
Można zaryzykować twierdzenie, że bez zrozumienia, iż specyfika funkcjonowania klienta ośrodków pomocy społecznej jest w dużym stopniu „upośledzona” jeśli chodzi o poczucie sprawczości i wiary we własne możliwości, nie można w zadowalający i skuteczny sposób mu pomóc.
Jak pracownik socjalny może wspierać ofiarę przemocy, aby ta zakończyła związek ze sprawcą i uniezależniła się od niego?
Osoby, które otrzymały diagnozę „zaburzenia psychiczne” wykazują trudności w obszarze myślenia, przeżywania i działania. Ich percepcja własnych doznań oraz tego, co spotykają w środowisku jest znacząco zniekształcona. Przeżywają nadmierny, dezorganizujący stres, cierpią z powodu chronicznych lęków, nie kontrolują swoich impulsów i działają destruktywnie. Zdobycie informacji na temat diagnozy ich stanu psychicznego może wpłynąć na jakość niesienia pomocy socjalnej klientom ośrodka pomocy społecznej wykazujących tego typu trudności.
Istnieją różne charakterystyki zaburzeń psychicznych i opisy tego, w jaki sposób przejawiają się w funkcjonowaniu człowieka. Występuje duże prawdopodobieństwo, iż pracownik socjalny w swojej pracy będzie spotykał się z osobami przejawiającymi różnego rodzaju trudności w obszarze psychicznym, które znacząco będą wpływać na ich sytuację egzystencjalną.
Wraz ze wzrostem dostępności Internetu i popularności portali społecznościowych rośnie liczba zjawisk przemocowych w sieci. Pracownik socjalny, jako osoba niekiedy „pierwszego kontaktu”, może mieć kluczowe znaczenie w procesie udzielania pomocy ofierze tego rodzaju przemocy. Wsparcie psychiczne i operacyjne daje szansę powstrzymania cyberprzemocy i zredukowania szkód, które ona spowodowała.