Organizowanie społeczności lokalnej
Jako jedna z metod pracy socjalnej

Umożliwia im, bądź ułatwia, realizację celów życiowych. Wspiera grupy społeczne, osoby, rodziny, aby te samodzielnie rozwiązywały własne problemy. Ma wpływ na kształtowanie odpowiedniej polityki społecznej w środowisku lokalnym. Praca w tym zawodzie wiąże się z częstymi kontaktami z ludźmi, polega głównie na niesieniu pomocy, udzielaniu wskazówek, motywowaniu do zmiany, podejmowaniu współpracy z instytucjami  wspierającymi pomoc. Praca socjalna kładzie nacisk na trzy metody pracy: 

• praca z indywidualnym przypadkiem (dialog: pracownik socjalny–klient);
• praca z grupą (oddziaływanie na osobę poprzez grupę);
• organizowanie społeczności lokalnej (szukanie sił w środowisku, by wspomóc jednostkę lub grupę). 

Pojęcia pracy na rzecz społeczności lokalnej na przestrzeni lat

Aleksander Kamiński pod pojęciem społeczności lokalnej rozumie „niewielką zbiorowość terytorialną, obejmującą ogół osób, z którymi jednostka może się stykać bezpośrednio dzięki bliskości miejsca zamieszkania”¹. Pracę socjalną w aspekcie organizowania społeczności lokalnej rozumie jako działanie pracownika socjalnego „na rzecz zespalania wysiłków różnorodnych instytucji danej społeczności lokalnej w celu ulepszenia ich działań dla dobra swoich członków, a przez to dla dobra społeczności”.² I dalej autor stawia definicję tej metody: „organizowanie społeczności lokalnej dla zadań socjalnych polega na ulepszeniu sytuacji społeczności lokalnej zjednoczonymi wysiłkami organizacji publicznych i społecznych, mobilizujących wszelkie siły społeczne do działań opartych na wspólnym planie, wypracowanym za pomocą odpowiednich badań kompleksowych”³ Autor dzieli etapy pracy na:

• badania kompleksowe, które stanowią konieczną podstawę do stworzenia racjonalnego planu pracy;
• zaangażowanie społeczności lokalnej – A. Kamiński twierdzi, że takie zaangażowanie mówi o podstawowej zasadzie, którą jest, że działań nie prowadzi się dla społeczności lecz przez społeczność i wspólnie z nią;
• wykrycie sił i czynników naprawy, czyli placówek, instytucji i ludzi, aby móc je uruchomić;
• przechodzenie od rozpoznania do planowania w celu ulepszenia zastanego stanu środowiska lokalnego, wywołania odpowiedniego nastawienia zachęcającego do wzmocnienia czy też ożywienia tego, co niezadawalająco funkcjonuje lub zaprojektowania i powołania nowego (miejsc samopomocy, organizacji, imprez lokalnych);
• stabilizację działań przeobrażających środowisko lokalne.

Tadeusz Pilch, zajmujący się problematyką organizowania społeczności lokalnej, metodę organizowania społeczności lokalnej rozumie jako „całościowe rozumienie środowiska lokalnego, pełną rejestrację jego problemów, kompleksowy i komplementarny system działań, podejmowanie pracy z intencją stałego działania i trwałego usuwania zagrożeń i niepożądanych zjawisk”⁴, gdzie celem zasadniczym jest wspomaganie rozwoju, celem samym w sobie jest tworzenie wspólnoty, a warunkiem powodzenia jest rozbudzenie sił społecznych. Wyróżnia on następujące etapy organizowania społeczności lokalnej:

• rozpoznanie, diagnoza potrzeb, braków i zagrożeń w środowisku lokalnym,
• organizowanie zespołu i pracy,
• planowanie i koordynacja działań,
• umacnianie zespołu w działaniach,
• systematyczne ulepszanie, poprawianie warunków życia w najszerszym rozumieniu,
•  kontrola i udoskonalenie.⁵

Marek Rymsza tak pisze czym jest ta metoda „[...] rodzaj interwencji socjalnej podejmowanej na poziomie lokalnym przez pracowników socjalnych[...], prowadzenie działań animacyjnych i aktywizujących adresowanych bezpośrednio do odbiorców i realizowanych w ich własnym społecznym otoczeniu”⁶.

Stowarzyszenie Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej CAL, które od 2000 roku działa na rzecz animacji i rozwoju lokalnych społeczności, aktywnie szerząc wiedzę, szkoląc ośrodki pomocy, lokalnych liderów i organizacje pozarządowe uznaje, że organizowanie społeczności lokalnej to „długofalowy proces nastawiony na zmianę rzeczywistości społecznej. Proces ten związany jest z tworzeniem sieci współpracy i lokalnych struktur wspierających rozwój tej społeczności i jej zdolności do rozwiązywania problemów, z tworzeniem środowiska zmiany i budowania potencjałów zarówno grup, jak i całej społeczności dla polepszenia jakości życia.”⁷ Proces pracy rozumianej w ten sposób wiąże się z realizacją następujących etapów:

• diagnoza środowiskowa,
• wybór podmiotu działania i rozpoznanie jego problemów i potencjału,
• poznawanie ludzi/pozyskanie sojuszników,
• tworzenie planu i struktury działania grupy,
• realizacja zaplanowanych...