71
Obowiązek rejestracji umów o dzieło, planowane zmiany opodatkowania umów o dzieło oraz omówienie różnych form zatrudnienia ze szczególnym uwzględnieniem umowy-zlecenia i umowy o dzieło to katalog zagadnień, który należy znać, by swobodnie poruszać się w tematyce umów cywilnoprawnych.
Obowiązek rejestracji umów o dzieło
Począwszy od 1 stycznia 2021 r. pojawił się nowy obowiązek, związany z raportowaniem do ZUS zawartych umów o dzieło. Celem tego rozwiązania jest umożliwienie ZUS weryfikowania istnienia obowiązku ubezpieczeń społecznych osób wykonujących umowy nazwane umowami o dzieło z jednoczesnym umożliwieniem udostępnienia informacji o umowach o dzieło ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych.
ZUS uzyska więc informację o skali zawieranych umów o dzieło.
POLECAMY
Podmioty zobowiązane do rejestracji umów
Obowiązek rejestracji umów o dzieło dotyczy płatników składek lub osób fizycznych, które zlecają wykonanie dzieła od 1 stycznia 2021 r.
Ważne
Osoba fizyczna, która zawrze umowę o dzieło, jest zobowiązana do jej zgłoszenia w ZUS bez względu na to, czy jest zarejestrowana w ZUS jako płatnik składek, czy nie. Podmiot lub jednostka organizacyjna, które nie są płatnikami składek (nie muszą rejestrować się w ZUS jako płatnik składek, bo nie zgłaszają do ubezpieczeń społecznych co najmniej jednego ubezpieczonego) nie muszą informować ZUS o zawieranych umowach o dzieło.
Umowy o dzieło wyłączone z obowiązku rejestracji
Nie podlegają obowiązkowi rejestracji umowy o dzieło, które:
- są zawarte z własnym pracownikiem,
- są wykonywane na rzecz własnego pracodawcy, ale są zawarte z innym podmiotem,
- są zawarte z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności.
Przykład
Jeżeli zlecamy jako osoba fizyczna wykonanie umowy o dzieło (np. namalowanie obrazu) i zawieramy umowę o dzieło z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, informacja o zawartej umowie powinna być przekazana do ZUS. Jeżeli wykonawca obrazu prowadzi działalność gospodarczą w zakresie malowania obrazów, nie mamy obowiązku zgłaszania umowy do ZUS.
Termin
Zawarcie umowy o dzieło należy zgłosić w ciągu 7 dni od dnia jej zawarcia. W przypadku gdy koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy (np. niedziela, święto) lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem ustawowo wolnym od pracy ani sobotą.
Przykład
Jeżeli umowa o dzieło zostanie zawarta 26 kwietnia 2021 r., to termin do jej zgłoszenia upłynie 4 maja 2021 r., ponieważ 3 maja 2021 r. jest dniem ustawowo wolnym do pracy.
Formularz RUD
Informacje o zawartych umowach o dzieło zgłasza się na formularzu RUD. Można go złożyć elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) bądź w formie papierowej. Formularz RUD składa się z czterech części.
Część I zawiera dane zamawiającego wykonanie umowy o dzieło. Część II to dane wykonawcy dzieła. Część III stanowi informacje o zawartej umowie o dzieło lub zawartych umowach o dzieło z wykonawcą dzieła. Część IV to oświadczenie osoby, która zamawia wykonanie umowy o dzieło, zawierające potwierdzenie, że podane w formularzu dane są zgodne ze stanem faktycznym.
Formularz RUD prezentujemy na stronie 42.
Należy też wspomnieć o sankcji – za brak zgłoszenia umowy o dzieło do ZUS, możliwe jest nałożenie grzywny do 5000 zł.
Planowane zmiany opodatkowania umów o dzieło
Wspomnieć tu należy o tzw. „ozusowaniu” umów cywilnoprawnych. Aktualnie samodzielna umowa o dzieło nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Przychód uzyskany z tytułu umowy o dzieło nie stanowi podstawy wymiaru składek, chyba że umowa o dzieło:
- została zawarta z pracodawcą, z którym wykonawca dzieła pozostaje w stosunku pracy,
- jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym wykonawca dzieła pozostaje w stosunku pracy.
Pamiętaj
„Ozusowanie” pozostałych umów cywilnoprawnych jest elementem Wieloletniego Planu Finansowego Państwa na lata 2019–2020. W konsekwencji ma pojawić się obowiązek płacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w przypadku wykonywania czynności w oparciu o umowy o dzieło. Taki sposób oskładkowania z pewnością obniży zainteresowanie zatrudnianiem na tzw. „umowy śmieciowe” i przyczyni się do wzrostu liczby stosunków pracy.
Omówienie różnych form zatrudnienia ze szczególnym uwzględnieniem umowy-zlecenia i umowy o dzieło
Oprócz nawiązywania z pracownikami tradycyjnych stosunków pracy, pracodawca może rozważyć także zawarcie innych umów, przykładowo umów cywilnoprawnych (np. umowa o dzieło, umowa-zlecenie). Każda jednak ze wspomnianych form współpracy wiąże się z określonymi warunkami, które trzeba spełnić, aby dany stosunek prawny nie został uznany za umowę o pracę. Zatrudniając daną osobę w oparciu o inny stosunek niż stosunek pracy, należy mieć zawsze z tyłu głowy, iż jeżeli czynności przez nią wykonywane w istocie będą odpowiadały stosunkowi pracy, zawsze istnieje ryzyko ustalenia, iż przedmiotowy stosunek prawny jest w istocie stosunkiem pracy. Warto zwrócić uwagę, że nie jest istotne, jak nazwiemy określoną umowę. Zasadnicze znaczenie ma w jaki sposób czynności będą wykonywane, jaka będzie treść umowy.
Cechy stosunku pracy
Do immanentnych cech stosunku pracy należy zaliczyć:
- wykonywanie pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania kierownictwu pracodawcy (czyli możliwość wydawania wiążących poleceń),
- odpłatność,
- osobiste wykonywanie pracy,
- powtarzalność pracy w odstępach czasowych,
- ryzyko gospodarcze ponosi pracodawca,
- praca jest wykonywana w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Umowa, która nie będzie posiadała wskazanych elementów nie będzie mogła zostać uznana za stosunek pracy.
Przykład
Przy umowie-zlecenia, zleceniodawca nie będzie kontrolował, w jakim czasie zleceniobiorca wykona pracę. Zleceniodawca nie będzie mógł także wydawać wiążących poleceń zleceniobiorcy.
Przy umowie o dzieło przyjmujący zamówienie ma po prostu wykonać określone dzieło. Nie może być przy tym ograniczany co do czasu, miejsca, sposobu wykonania dzieła. Przykładem będzie uszycie sukienki, namalowanie obrazu, skomponowanie dzieła.
Jeżeli umowa dopuszcza wykonywanie czynności przez zastępcę, nie będzie można mówić o stosunku pracy. W zależności więc od tego, w jaki sposób strony stosunku umownego ułożą sobie ten stosunek zależy, z jaką umową będziemy mieć do czynienia. Rodzaj pracy nie jest, co do zasady, decydujący, w jakiej formie prawnej dane czynności mają zostać wykonane. Ciężko natomiast wyobrazić sobie, aby osoba pracująca fizycznie przy maszynie była zatrudniona w oparciu o inną umowę niż umowa o pracę. Konieczny będzie bowiem element podporządkowania co do sposobu, miejsca i czasu wykonywania czynności.Należy więc dobrze przemyśleć, jaki stosunek prawny zostanie zainicjowany przez strony, biorąc pod uwagę wskazane cechy stosunku pracy.
Umowa-zlecenie
Przez umowę-zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Rzadko jednak przedmiotem takich umów są wyłącznie czynności prawne, częściej natomiast czynności faktyczne. W przypadku gdy przedmiotem umowy będzie wykonywanie czynności faktycznych, powinniśmy mówić o umowie o świadczenie usług. D...
