Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Część II. Osoba uprawniona i przysługujące jej świadczenia

Uchwalając ustawę z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2022 r., poz. 1205 z późn. zm.), ustawodawca z całą mocą podkreślił, że dostarczanie środków utrzymania osobom, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb, a w szczególności dzieciom, jest w pierwszej kolejności obowiązkiem członków ich rodziny wskazanych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

Dlatego konstytucyjna zasada pomocniczości nakłada na państwo obowiązek wspierania jedynie tych osób ubogich, które nie są w stanie samodzielnie zaspokoić swoich potrzeb i nie otrzymują należnego im wsparcia od osób należących do kręgu zobowiązanych wobec nich do alimentacji. 
Owa zasada wspierania jedynie osób ubogich i niesamodzielnych znajduje swoje uwarunkowanie przede wszystkim w tym, że wsparcie polegające na zastąpieniu dłużnika alimentacyjnego przez państwo w obowiązku świadczenia na rzecz osoby uprawnionej w ramach funduszu alimentacyjnego przysługuje jedynie tym osobom, które spełniają kryterium dochodowe, a także w ograniczeniu podmiotowym do korzystania z tego funduszu tylko do pewnej grupy wierzycieli alimentacyjnych.

Wierzyciel alimentacyjny wg ustawy – osoba uprawniona

Zgodnie z ustawową definicją zawartą w art. 2 pkt 11 ustawy, za osobę uprawnioną uważa się osobę uprawnioną do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna. Oznacza to, że aby móc skorzystać z uprawnień przewidzianych ustawą dla wierzycieli alimentacyjnych należy spełnić już na początku kilka warunków.
Po pierwsze – do kręgu osób uprawnionych na podstawie ustawy zalicza się jedynie tych wierzycieli, którym alimenty przysługują od rodzica. Nie będzie zatem osobą uprawnioną ten wierzyciel alimentacyjny, któremu alimenty przysługują od innego członka rodziny (np. rodzic, który ma zasądzone alimenty od dziecka ani też osoba z zasądzonymi alimentami od rodzeństwa).
Po drugie – podstawą roszczeń alimentacyjnych musi być tytuł wykonawczy pochodzący od sądu (np. wyrok zaopatrzony w klauzulę wykonalności zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego) lub zatwierdzony przez sąd (np. ugoda zatwierdzona przez sąd). Co najważniejsze: musi to być tytuł wykonawczy w rozumieniu przepisów prawa polskiego, zatem nawet jeśli mamy do czynienia z orzeczeniem zagranicznym, jego wykonalność musi być stwierdzona przez polski sąd.
Po trzecie – egzekucja roszczeń wynikających z tytułu wykonawczego musi okazać się bezskuteczna, to jest taka, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych, albo postępowanie upadłościowe, w którego toku w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie otrzymano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych (zgodnie z ustawą za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcia lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu: braku podstawy prawnej do podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika albo braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą – szerzej omawiałam to w pierwszej części artykułu).
Dodatkowo osobą uprawnioną co do zasady jest obywatel polski. Cudzoziemcom świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują tylko wtedy, gdy:

• wynika to z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów dwustronnych o zabezpieczeniu społecznym,
• są to osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej oraz zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach,
• są to osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z uzyskaniem statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.

Ponadto kolejnym warunkiem jest zami...