Dziesięć miesięcy po przedstawieniu Sejmowi przez Prezydenta RP projektu, opublikowana została ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych.
Na temat wątpliwości związanych z tą ustawą pisałyśmy już na łamach niniejszego czasopisma (Nr 62, maj 2019 r.).
Część z nich wyjaśniła się już na etapie wprowadzania poprawek do zaproponowanego projektu, część rozwiała się po spotkaniach i rozmowach z twórcami projektu, część – niestety – pozostała.
Przypomnijmy, że wątpliwości te w sposób najbardziej dosadny wyrażone zostały w opinii Biura Analiz Sejmowych (http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/opinieBAS.xsp? nr=3040) do wówczas jeszcze projektu ustawy, a dotyczyły następujących zagadnień związanych głównie z realizacją zadań wykonywanych dotychczas przez ośrodki pomocy społecznej, mianowicie:
POLECAMY
- czy przy okazji utworzenia centrum na bazie ośrodka pomocy społecznej, który obecnie w powszechnym odbiorze jest identyfikowany jako miejsce uzyskiwania świadczeń oraz w przypadku delegowania realizacji niektórych zadań z ośrodka pomocy społecznej na nowo powstałą instytucję – centrum usług społecznych, nie powstanie zamieszanie organizacyjne i kompetencyjne?
- czy fakultatywność tworzenia centrów usług społecznych przy wykorzystaniu zróżnicowanych trybów nie stanowi zagrożenia dla spójności instytucjonalnej w ujęciu ogólnokrajowym?
- czy w rezultacie zmian organizacyjnych nie nastąpią utrudnienia w dostępie do oferowanych świadczeń?
- jak będzie kształtował się status pracowniczy osób zatrudnionych jako pracownicy socjalni, przechodzących do centrów usług społecznych?
- jak w praktyce będzie przebiegała realizacja zadań przewidzianych jako obowiązkowe i dotyczących wsparcia socjalnego oraz zadań nieobowiązkowych związanych ze świadczeniem usług społecznych wykraczających poza sferę pomocy społecznej i adresowanych do szerszej grupy beneficjentów przez tę samą jednostkę powstałą z przekształcenia ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych, w szczególności w sytuacji ograniczonych bądź żadnych możliwości wyasygnowania zwiększonych środków na zadania polityki społecznej?
Aktualnie mamy już względną pewność co do stabilności zatrudnienia pracowników przechodzących do CUS. Zostało to osiągnięte przez odwołanie się w ustawie do przepisów art. 231 Kodeksu pracy (przejście zakładu pracy na innego pracodawcę z kontynuacją zatrudnienia dotychczasowych pracowników).
W pozostałym zakresie – przy dobrze zorganizowanym, płynnym przejściu z OPS-u na CUS – chaos organizacyjny może zaistnieć jedynie na początku, a dostęp do oferowanych świadczeń utrzymany zostanie na dotychczasowym poziomie (wszak przekształcenie OPS-u w CUS nie oznacza, że zaprzestanie on realizacji zadań z zakresu ustawy o pomocy społecznej).
Szansa na usprawnienie systemu
Natomiast samo utworzenie instytucji, wykonującej zadania zarówno przewidziane jako obowiązkowe i dotyczące wsparcia socjalnego, jak i zadania nieobowiązkowe związane ze świadczeniem usług społecznych wykraczających poza sferę pomocy społecznej i adresowanych do szerszej grupy beneficjentów, daje większy potencjał dla usprawnienia systemu, który doskonały nie jest.
Przykładowo, jeśli diagnoza potrzeb społecznych, zasobów i potencjału wspólnoty samorządowej wykaże, że istotnym problemem gminy jest odpływ przedstawicieli młodego pokolenia i pozostawanie na jej terenie dużego odsetka osób starszych, wiadomo już, że w najbliższej przyszłości – przy braku odpowiednich usług, także tych spoza zadań pomocy społecznej – nastąpi wzrost zapotrzebowania na miejsca w domach pomocy społecznej bądź na usługi opiekuńcze (bodaj najkosztowniejsze obecnie dla gmin świadczenia z pomocy społecznej). Powstrzymanie tego zapotrzebowania możliwe będzie poprzez utr...
