Wywiad z ofiarą przemocy

Cierpienie, którego doznaje osoba doświadczająca przemocy jest niezaprzeczalne. Obejmuje całą jej egzystencję – wymiar duchowy, fizyczny (cielesny), psychiczny (emocje i myślenie o sobie). Osoby doświadczając przemocy, doświadczają bólu fizycznego, cierpienia psychicznego, m.in. w postaci lęku, obniżonego poczucia własnej wartości. Problemy z wymiaru psychicznego przyjmują postać zaburzeń afektywnych (depresja, wzmożony chroniczny lęk). Ich codzienne funkcjonowanie jest zaburzone. W postępowaniu wykazują się silnym dystresem, dysharmonią postępowania. Zaburzona jest ich organizacja codziennego życia, funkcjonowanie emocjonalne, a także percepcja świata (wzrasta brak ufności, wiary w możliwość uzyskania pomocy). Nierzadko osoby doświadczające przemocy wykazują się tzw. wyuczoną bezradnością i/lub agresywnością w zachowaniu albo alienacją. Stopień dysharmonii funkcjonowania ofiary zmienia się w zależności od jej zasobów i okoliczności zewnętrznych.
Kryzys przemocy jako zjawisko powtarzalne (cykliczne), charakteryzujące się przewagą sił, intencjonalnością, zawierające krzywdę i cierpienie osób, rządzący się swoimi prawami i zawierający specyficzne mechanizmy (zjawiska) jest procesem za każdym razem specyficznym, ponieważ zależy od indywidualnych cech, zasobów i stylów funkcjonowania danej osoby, która stała się ofiarą przemocy. Do ustalenia odpowiednich form pomocy służy właśnie – obok innych metod1 – wywiad.
Aby zyskać informacje i udzielić wsparcia osobie doświadczającej przemocy, należy zadbać o pewne kwestie. Oto propozycje działania w tym zakresie (co należy zrobić, o co zadbać i w jaki sposób):

1. Zapewnienie bezpieczeństwa.
   Jest podstawową sprawą, którą pracownik socjalny powinien się zająć. Wpływa na to miejsce, w którym odbywa się wywiad, sposób budowania kontaktu przez pracownika oraz okoliczności, obecność innych osób. To kluczowa i fundamentalna sprawa, której nie należy zaniedbywać w procesie prowadzenia wywiadu z osobą doświadczającą przemocy.
    
2. Jak najpełniejszy, przyjazny, pełny, życzliwy i podtrzymywany kontakt.
   To druga podstawowa i niezbędna kwestia. Pracownik OPS powinien zrobić, co w jego mocy, aby mieć możliwość przeprowadzenia wywiadu w przyjaznej i spokojnej atmosferze. Budowanie kontaktu interpersonalnego wynika również z postawy obu osób. Postawa empatii, życzliwości, jasności wspiera ten proces i ułatwia prowadzenie wywiadu.2 Wspominam o tych kwestiach w dalszej części artykułu.
    
3. Kontrakt.
   To następna podstawa prowadzenia odpowiedniego i skutecznego wywiadu, która bywa niekiedy zaniedbywana (pracownicy albo nie zawierają umowy z osobami, którym pomagają, albo traktują ją pobieżnie). Precyzyjne ustalenie celów kontaktu, sposobów ich realizowania – wszystko to ułatwia proces pomocy w dużym stopniu ze względu na jasność i konkretność.