Wyczerpanie, niechęć, obniżona efektywność działania w pracy. Jak walczyć z wypaleniem zawodowym w zawodach pomocowych?

Stres stanowi nieodłączną część życia, gdyż towarzyszy nam zarówno w dzieciństwie, młodości, jak i wieku dorosłym, ale u większości z nas budzi nieprzyjemne skojarzenia. W ostatnich latach zagadnienie to zyskało na popularności i coraz więcej osób mówi o stresie, jakiego doświadcza w swoim życiu oraz o wywołujących go czynnikach.
Przyczyny stresu są zróżnicowane i mogą wiązać się zarówno z wydarzeniami czy sytuacjami przyjemnymi, jak i nieprzyjemnymi. Podstawową reakcją na bodziec, który wywołuje stres, jest wzrost napięcia i silne emocje. Prawdą jest, że stresu nie da się całkowicie wykluczyć z naszego życia, ale też nie powinien być kojarzony wyłącznie negatywnie. Warto pamiętać, że krótkotrwałe napięcia często są czynnikiem motywującym do działania i pozytywnej zmiany naszej sytuacji. Dopiero gdy są zbyt silne i trwają zbyt długo, zaczynają negatywnie wpływać na aktywność życiową czy zawodową.
Pojęcie wypalenia zawodowego odnosi się do zjawiska, w którym dominujące znaczenia ma właśnie stres, ogólne wyczerpanie sił pracownika i przeciążenie jego organizmu. Jest to tak negatywne zjawisko, że zostało uznane za jedną z najpoważniejszych „dolegliwości pracowniczych” obecnego dziesięciolecia.
Jako pierwszy pojęcie wypalenia zawodowego opisał amerykański psychiatra H.J. Freudenberg jako poczucie psychicznego i fizycznego wyczerpania, charakteryzujące się niecierpliwością, nadmierną skłonnością do irytacji, połączoną z cynizmem i poczuciem chronicznego znudzenia, skłonnością do izolowania się oraz tłumienia emocji. Natomiast według E. Aronsona wypalenie jest rezultatem długotrwałego, powtarzającego się obciążenia w wyniku intensywnej pracy dla innych ludzi. Obecnie wypalenie zawodowe stało się problemem społeczno-psychologicznym związanym nie tylko ze stresem, ale też takimi pojęciami jak pracoholizm oraz brak równowagi między sferą rodzinną i zawodową. Ostatecznie oba ta zjawiska – stres i wypalenie zawodowe – mogą prowadzić do poważnych zaburzeń i kłopotów ze zdrowiem.

Stres w różnych momentach życia

W okresie szkolnym stres może wiązać się z presją zdania pozytywnie egzaminów, wyborem dobrej szkoły czy też odnalezieniem się w grupie rówieśniczej. Natomiast na początku budowania kariery zawodowej może wynikać z potrzeby znalezienia dobrze płatnej pracy. Osoby wchodzące na rynek zatrudnienia niejednokrotnie doświadczają rozczarowań wynikających z kontrastu pomiędzy własnymi wyobrażeniami a faktycznymi możliwościami, jakie oferuje rynek pracy. Na ogół po pierwszych latach aktywności zawodowej przypada czas na zakładanie rodziny oraz oczekiwania i wychowywania potomstwa. Mogą pojawić się wówczas trudności z pogodzeniem ról rodzicielskich, małżeńskich i zawodowych. To z kolei może być przyczyną odczuwania niepokoju i silnego stresu. W dalszym etapie życia, gdy dzieci odchodzą z domu, rodzice często doświadczają syndromu „pustego gniazda”. Z drugiej strony pozostawanie dzieci zbyt długo w domu rodzinnym też może być dla rodziców źródłem stresu z powodu konieczności dalszego ponoszenia kosztów ich utrzymania. Do zmian zachodzących w życiu osobistym często też dochodzą problemy zawodowe, takie jak np. niezadowolenie z aktualnych warunków wynagradzania, wypalenie zawodowe albo utrata pracy. Zjawiskiem powszechnym jest zwłaszcza nadmierne obciążenie pracą, które może być powiązane z ilością obowiązków, poziomem ich trudności czy koniecznością wykonywania pracy pod presją czasu. Faktem jest, że osoby, które odczuwają w pracy wysoki poziom stresu, bardziej narażone są na wypalenie zawodowe aniżeli osoby...