Praca ze zmianą

Przez wiele osób zmiana uważana jest za cel procesu pomocowego (związanego z psychoterapią, pomocą społeczną, poradnictwem psychologicznym itd.). Klient, który rozpoczyna proces poprawy jakości swojego funkcjonowania dąży do zmiany, a jednocześnie zmiana wydaje się być pewnym powtarzającym się etapem – wszak czasami należy zmienić więcej niż jedną rzecz. W pracy związanej z pomocą społeczną proces w kierunku osiągnięcia zmiany może okazać się niełatwą sprawą. Wynikać to może z wielu elementów: braku motywacji wewnętrznej klienta, jego oporu przed korzystaniem z pomocy czy też niedobrowolności znalezienia się przez klienta w sytuacji, w której znajduje się on w kręgu zainteresowania pomocy społecznej. To wszystko może utrudniać pracę na rzecz zmiany, ten artykuł ma jednak na celu wskazanie kilku istotnych zagadnień teoretycznych, a co najważniejsze – praktycznych rozwiązań, interwencji i sposobów na ułatwienie pracy na rzecz zmiany, która ma przynieść klientowi korzyść.

Język zmiany w dialogu motywującym i jego zastosowanie w pracy z klientem

Język zmiany to istotny element dialogu motywującego, który może okazać się niezwykle użyteczny w pracy z klientem w kierunku zmiany. Sam dialog motywujący definiować możemy jako oparty na współpracy styl prowadzenia rozmowy, służący umocnieniu u osoby jej własnej motywacji i zobowiązania do zmiany. Z kolei wywoływanie języka zmiany to interwencja terapeutyczna charakterystyczna dla dialogu motywującego. Wszystko, co klient wypowiada i jest argumentem za zmianą, nazywamy językiem zmiany. Wspieranie języka zmiany u klienta ma na celu przede wszystkim:

• wzmocnienie motywacji i zaangażowania klienta do zmiany;
• dostrzeżenie przez klienta pozytywnych skutków zmiany;
• uświadomienie skutków braku zmiany;
• podawania przez klienta argumentów za zmianą.

Jak to osiągnąć? W dalszej części artykułu przedstawiono niektóre sposoby wydobywania języka zmiany u klienta, stosowane w dialogu motywującym wraz z przykładowymi interwencjami.
Zadawanie pytań wydobywających – to najczęściej pytania otwarte, umożliwiające poznanie pragnień, umiejętności czy potrzeb klienta:

• „Czego potrzebuje pan, by uporać się z problemem?”.
• Badanie skrajności – to interwencja polegająca na dopytywaniu klienta o to, co jego zdaniem jest największym zyskiem lub najbardziej negatywną konsekwencją wprowadzania lub niewprowadzania zmiany:
• „Co będzie największą korzyścią z tego, że przestanie pan nadużywać alkoholu?”; „Co jest najtrudniejszego w państwa obecnej sytuacji?”.

Patrzenie w przeszłość – ukazanie pacjentowi, co działo się w jego życiu w związku z jego problemem, jakie są jego konsekwencje:

• „Jak pani się czuła, kiedy w związku z sytuacją w państwa domu rodzinnym pojawiła się propozycja ograniczenia państwu praw rodzicielskich?”.

Patrzenie w przyszłość – zachęcenie klienta do zwizualizowania sobie, jak może wyglądać jego życie po skorzystaniu z pomocy:

• „Jak widzi pan swoje życie, kiedy uda się panu przestać nadużywać alkoholu? Jak wpłynie to na pana rodzinę?”.

Skalowanie – zadawanie pytań, które pozwalają zmierzyć motywację klienta, gotow...