Praca terapeutyczna z dzieckiem prezentującym zachowania problemowe oraz jego rodziną

Trudności przystosowawcze i problemowe zachowania rozumieć można jako opóźnienia i trudności rozwojowe. Kiedy młoda osoba doświadcza rozmaitych trudności w swoim życiu, często utrudnia jej to bycie „na równi” ze swoimi rówieśnikami pod względem rozwoju społecznego i emocjonalnego, umiejętności szkolnych, umiejętności kontroli itd. W momencie gdy wymienione problemy zaczynają być zauważane, rodzice często zaczynają poszukiwać profesjonalnej pomocy dla swojego dziecka. Mowa tutaj chociażby o sytuacjach, gdy opiekunowie dowiadują się, że ich dziecko utrudnia prowadzenie lekcji, nie nawiązuje relacji ze swoimi rówieśnikami, często prezentuje zmienne nastroje. Na początku rodzice sami próbują rozmaitych reakcji, a gdy nie przynoszą one skutku, decydują się na zasięgnięcie porady osoby wykwalifikowanej. Początkiem drogi efektywnej pomocy młodemu człowiekowi jest z pewnością zrozumienie i dokładne określenie, na czym trudności polegają, by móc stworzyć odpowiedni plan pomocy.
Problemowe zachowania dziecka rozumieć można jako obserwowalne zachowania przejawiane przez młodego człowieka, które dezorganizują środowisko i często mają negatywny wpływ na innych. By to sobie wyobrazić możemy oprzeć się na krótkim przykładzie, który później używany będzie przy praktycznych wskazówkach:

Studium przypadku
Rodzice trzynastoletniego Wojtka od pewnego czasu nie wiedzą, jak mu pomóc. Jeszcze parę lat temu był otwarty, kontaktowy, miał wielu kolegów. Najczęściej był zadowolony, uśmiechnięty, chętny do pomocy. Od jakiegoś czasu Wojtek znacząco wycofał się z kontaktów społecznych. Jest bardzo drażliwy, na różne uwagi reaguje złością, a często nawet płaczem. Rodzice i nauczyciele często nie wiedzą, jak reagować, ponieważ nie do końca rozumieją, czy jest zły, czy może smutny. Wojtek niechętnie odpowiada na pytania, nie podaje powodów swoich zachowań. Kiedy zaczyna mówić, najczęściej przyznaje, że nie wie do końca, co czuje, że nie rozumie, dlaczego tak się dzieje, ale po prostu „tak ma”. Po takich rozmowach najczęściej jest jeszcze bardziej smutny czy rozdrażniony, czuje, że coś jest z nim nie tak, skoro zachowuje się w taki sposób. Czuje się gorszy i głupszy od innych. Chciałby wiedzieć, co się z nim dzieje, ale nie potrafi tego zrozumieć ani tym bardziej nazwać. Opuścił się w nauce, twierdzi, że nie ma motywacji do wykonywania zadań, że zajęcia go drażnią, że nie może wytrzymać na lekcjach. Niechętnie rozmawia z kolegami, ma wrażenie, że śmieją się z niego, kiedy płacze, więc najczęściej jest dla nich złośliwy, a nawet agresywny. Przez tego typu zachowania (oraz przez niewykonywanie obowiązków) do szkoły wzywani są jego rodzice. Nauczyciele i opiekunowie chcą mu pomóc, ale zupełnie nie wiedzą, jak.

Powyższy przykład pokazuje zachowanie, które dla niektórych będzie „fanaberiami nastolatka”, co dla młodego człowieka jest bardzo krzywdzące i wiąże się z niezaopiekowaniem się jego problemami. Dostrzec można zachowania młodej osoby dezorganizujące otaczające ją środowisko, które negatywnie wpływają na inne osoby. Ogólnie do zachowań takich zaliczyć można nadpobudliwość, bójki, kradzieże, ucieczki z domu, wandalizm, łamanie zasad, chociaż lista z pewnością jest długa i bardzo zindywidualizowana. Wiele młodych osób z problemowymi zachowaniami ma liczne inne problemy przystosowawcze, które rozumiane są jako trudności emocjonalne, społeczne, związane ze sferą edukacyjną, jakich młoda osoba doświadcza w toku rozwoju. Takimi trudnościami mogą być chociażby społeczna izolacja, eksperymentowanie z substancjami psychoaktywnymi czy poważne pr...