Strach należy do spektrum emocji człowieka i ma nieocenione znaczenie w procesie ewolucji i przetrwania. W związku ze swoją ogromną rolą w rozwoju osobniczym zazwyczaj pojawia się w sposób skonkretyzowany, wyczuwalny, nieprzyjemny w odbiorze, a osoba nim dotknięta trafnie rozpoznaje jego zaistnienie. O ile naturalny poziom lęku czy strachu ma charakter przystosowawczy i jego występowanie jest rzeczą naturalną oraz pozytywną, o tyle jego nienaturalna, wyolbrzymiona, zniekształcona postać, pojawiająca się w formie zaburzeń lękowych, znacząco upośledza życie i funkcjonowanie osób nią dotkniętych.
Zaburzenia lękowe są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych w populacji polskiej. Ten stan rzeczy obrazują m.in. badania przeprowadzone przez Kiejna i wsp. (2015) na podstawie danych z raportów placówek lecznictwa. Dotyczą one populacji osób dorosłych, jednak z całkiem dużym prawdopodobieństwem można wnioskować, że tendencja ta dotyczy również dzieci i młodzieży.
POLECAMY
Przyglądając się zaburzeniom lękowym u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, możemy z całą pewnością zauważyć sporo cech uniwersalnych, jak również odnaleźć specyficzne symptomy pozwalające zaklasyfikować dany zbiór cech zaburzenia do jego konkretnej podkategorii. Do jednej z nich należy lęk separacyjny w dzieciństwie.
Rola naturalnego lęku
Pewien stopień lęku przed realną lub wyobrażoną rozłąką z opiekunem jest zjawiskiem w pełni naturalnym i normalnym u dzieci w wieku niemowlęcym oraz u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (Namysłowska, 2012). Wynika z uwarunkowań ewolucyjnych i ma duże znaczenie w procesie przetrwania. Dzięki odczuwanemu lękowi dziecko odruchowo przejawia reakcje mające na celu przywołanie lub zatrzymanie przy sobie opiekuna. Wynika to między innymi z bezradności i niemożliwości samodzielnego przetrwania, która jest cechą szczególną w pierwszym etapie rozwoju ludzkiego. Różnicę pomiędzy zaburzeniem i normą stanowi tutaj ognisko lęku, jego natężenie, czas trwania i specyficzne objawy współwystępujące (Pużyński, Wciórka, 2000).
Aby trafnie odróżnić zaburzenie w postaci lęku separacyjnego w dzieciństwie od naturalnego lęku przed rozstaniem z opiekunem możemy wykorzystać poniższą tabelę.
Opis przypadku
Karol ma 5 lat. Mieszka z rodzicami i młodszą siostrą. Chłopiec od zawsze był spokojnym, ostrożnym dzieckiem. W wieku trzech lat trafił do szpitala z powodu zapalenia płuc. W szpitalu spędził dwa tygodnie. Od tego momentu chłopiec nie chce rozstawać się z rodzicami. Od roku uczęszcza do przedszkola, w którym w dalszym ciągu się nie zaadaptował. Podczas rozstania z rodzicem w szatni płacze, krzyczy, nie chce puścić ręki rodzica.Nauczycielka musi brać chłopca na ręce i siłą zabierać do sali. W czasie zabaw w przedszkolu chłopiec jest wycofany, ma trudności z nawiązywaniem kontaktów z rówieśnikami. Przez większość czasu siedzi przy stoliku lub obserwuje inne dzieci. Przejawia bardzo niski poziom aktywności.
Karol często pyta nauczycielkę, kiedy przyjdą po niego rodzice. Po powrocie do domu chłopiec zazwyczaj jest radosny, energiczny. Chętnie bawi się z siostrą i rodzicami. Dużo mó...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 10 wydań czasopisma "Doradca w Pomocy Społecznej"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- Pełen dostęp do archiwalnych numerów czasopisma w wersji elektronicznej
- ...i wiele więcej!