Lęk separacyjny u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

Zaburzenia lękowe są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń psychicz­nych w populacji polskiej. Ten stan rzeczy obrazują m.in. badania przeprowa­dzone przez Kiejna i wsp. (2015) na podstawie danych z raportów placówek lecznictwa. Dotyczą one populacji osób dorosłych, jednak z całkiem dużym prawdopodobieństwem można wnioskować, że tendencja ta dotyczy również dzieci i młodzieży. 

 

 

Przyglądając się zaburzeniom lękowym u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, możemy z całą pewnością zauważyć spo­ro cech uniwersalnych, jak również odnaleźć specyficzne symptomy pozwalają­ce zaklasyfikować dany zbiór cech zaburzenia do jego konkretnej podkategorii. Do jednej z nich należy lęk separacyjny w dzieciństwie.

Rola naturalnego lęku

Pewien stopień lęku przed realną lub wyobrażoną rozłąką z opiekunem jest zja­wiskiem w pełni naturalnym i normalnym u dzieci w wieku niemowlęcym oraz u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (Namysłowska, 2012). Wy­nika z uwarunkowań ewolucyjnych i ma duże znaczenie w procesie przetrwania. Dzięki odczuwanemu lękowi dziecko odruchowo przejawia reakcje mające na celu przywołanie lub zatrzymanie przy sobie opiekuna. Wynika to między inny­mi z bezradności i niemożliwości samodzielnego przetrwania, która jest cechą szczególną w pierwszym etapie rozwoju ludzkiego. Różnicę pomiędzy zaburze­niem i normą stanowi tutaj ognisko lęku, jego natężenie, czas trwania i specy­ficzne objawy współwystępujące (Pużyński, Wciórka, 2000).

Aby trafnie odróżnić zaburzenie w postaci lęku separacyjnego w dzieciństwie od naturalnego lęku przed rozstaniem z opiekunem możemy wykorzystać po­niższą tabelę.

Opis przypadku

Karol ma 5 lat. Mieszka z rodzicami i młodszą siostrą. Chłopiec od zawsze był spokojnym, ostrożnym dzieckiem. W wieku trzech lat trafił do szpitala z powodu zapalenia płuc. W szpitalu spędził dwa tygodnie. Od tego momentu chłopiec nie chce rozstawać się z rodzicami. Od roku uczęszcza do przedszkola, w którym w dalszym ciągu się nie zaadaptował. Podczas rozstania z rodzicem w szatni płacze, krzyczy, nie chce puścić ręki rodzica.Nauczycielka musi brać chłopca na ręce i siłą zabierać do sali. W czasie zabaw w przedszkolu chłopiec jest wycofany, ma trudności z nawiązywaniem kontaktów z rówieśnikami. Przez większość czasu siedzi przy stoliku lub obserwuje inne dzieci. Przejawia bardzo niski poziom aktywności.

Karol często pyta nauczycielkę, kiedy przyjdą po niego rodzice. Po powrocie do domu chłopiec zazwyczaj jest radosny, energiczny. Chętnie bawi się z siostrą i rodzicami. Dużo mó...