Izolacja i samotność w czasie pandemii– jak wspierać osoby starsze, odizolowane w czasach pandemii od społeczeństwa i rodziny?

Samotność to obecnie jedna z najpoważniejszych dolegliwości wieku starszego, uważana jest za „chorobę cywilizacyjną”, czasami nazywana jest także największą epidemią XXI wieku. Tyczy się, oczywiście, nie tylko osób starszych, ale z wielu powodów to właśnie one doświadczają jej częstokroć najsilniej. W literaturze naukowej spotyka się zamiennie stosowane terminy samotność i osamotnienie. Według niektórych źródeł terminy te posiadają odmienne definicje. I tak, samotność oznacza według Dubas [1] „pozostawanie samemu ze sobą, często bez jakichkolwiek więzi fizycznych i styczności z innymi ludźmi”, zaś osamotnienie rozumiane może być jako nieprzyjemny stan psychiczny, spowodowany niezadowalającą ilością i jakością społecznych oraz emocjonalnych interakcji. Towarzyszyć mu może gniew, poczucie zawiedzionych nadziei, pesymizm oraz niezaradność [2]. Oznacza to, że samotnym czy osamotnionym można być na wiele różnych sposobów – warto mieć na uwadze, że samotność czy osamotnienie, w tym artykule używane jako pojęcia zamienne, nie zawsze oznaczają „bycie samemu” w sensie fizycznym. Równie dobrze osoba doświadczać może chwilowych stanów osamotnienia czy samotności, pomimo tworzenia relacji z innymi ludźmi i przebywania z nimi – wpływ na to może mieć na przykład rzadkość lub powierzchowność takich kontaktów czy też subiektywnie negatywna ocena ich jakości. Zatem rozumieć to należy jako fakt, iż samotność można rozpatrywać w dwóch kategoriach: jako samotność subiektywną, a więc fizyczną oraz obiektywną, czyli psychologiczną (istnieje też możliwość wystąpienia obydwu form samotności naraz).

Przyczyny samotności wśród osób starszych

Na początku należy zastanowić się nad przyczynami szczególnego osamotnienia osób starszych, niezależnie od występowania pandemii. Wydaje się to istotne z tej chociażby przyczyny, że znając powody danego zjawiska, łatwiej jest mu przeciwdziałać. Za Mortensonem [3] podać można, iż samotność osób starszych uwarunkowana jest przez:

• Czynniki kulturowe: najczęściej ujawniają się, kiedy dochodzi do sytuacji, w której starsza osoba z powodu złego stanu zdrowia musi zamieszkać w domu pomocy lub innej instytucji opiekuńczej. Prowadzi to do konieczności przystosowania się przez nią do zwyczajów tam panujących, elementów takich jak: plan dnia, odmienny sposób żywienia czy mierzenie się z wyobcowaniem związanym z wartościami i tradycjami, które nie znajdują swojego poparcia w otoczeniu – zaobserwować to można na przykład, kiedy starsza osoba niezależnie od swoich przekonań dopasować się musi do osób, od których jest zależna (na przykład opiekunów czy opiekunek) – nazywane jest to samotnością moralną.
• Samotny styl życia: uznawany za bardziej charakterystyczny dla większych miast – styl życia, w którym osoby wybierają życie samotne, pozbawione drugiej osoby. Niektóre źródła podają, iż osoby, które pochodzą z rodzin, w których opiekunowie się rozwiedli, mogą mieć trudności związane z wchodzeniem w związki, przez co świadomie mogą decydować się na samotne życie. Nie jest to jednak reguła, a wszelkie trudności związane z brakiem umiejętności wchodzenia w satysfakcjonujące relacje z drugim człowiekiem można przepracować w toku procesu psychoterapeutycznego. Warto zwrócić tutaj uwagę na fakt, że samotne życie częstokroć nie jest wyborem danej osoby, a wpływ na nie mają zdarzenia losowe oraz niepowodzenia w poszukiwaniu właściwego partnera. N...