Interwencja pracowników socjalnych na rzecz osób w kryzysie bezdomności

Bezdomność jest przede wszystkim zjawiskiem społecznym, dlatego trudno jest właściwie opisać ją w kategoriach stricte prawniczych. Ustawodawca na gruncie ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. podjął się tego zdania i w art. 6 pkt 8 zdefiniował, że osoba bezdomna to „osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania”.

W praktyce formalne prawo do zamieszkania w danym lokalu czy jego brak, nie zawsze przesądza o bezdomności. Zazwyczaj proces stawania się osobą bezdomną jest długotrwały i zależy od indywidualnych cech osobowych, ale również uwarunkowań zewnętrznych. Niekorzystne połączenie tych dwóch czynników (zewnętrznych i wewnętrznych) może prowadzić do życia w kryzysie bezdomności.

Osoby w kryzysie bezdomności mają różne życiorysy, ale jest w nich coś wspólnego – trudno podać jedną decydującą przyczynę, która doprowadziła do takiej sytuacji życiowej. Z tego powodu bezdomność jest uważana za zjawisko społeczne, które wynika z wielu przyczyn współistniejących. Nakładają się one na siebie w różnym czasie, a wśród nich można wymienić uzależnienia (od alkoholu i narkotyków), odrzucanie wartości społecznych, ubóstwo, rozpad rodziny, bezrobocie, przemoc w rodzinie, zadłużenie, zaburzenia psychiczne i osobowości oraz zakłócony proces socjalizacji.
Występowanie wielu współistniejących przyczyn prowadzących do bezdomności może wyglądać następująco: alkoholizm może prowadzić do przemocy w rodzinie, utraty pracy i pojawienia się ubóstwa, rozluźnienia więzi rodzinnych, braku środków do życia i eksmisji, a to z kolei może być bezpośrednim krokiem do bezdomności.

Warto pamiętać!
Bezdomność ma wiele powodów i nie zawsze dotyczy osób uzależnionych od alkoholu. Kryzys bezdomności dotyka zarówno osoby młode, jak i starsze, ale także te, które miały tzw. stabilizację życiową – rodzinę i pracę. Czasem wystarczy jedno zdarzenie, a po nim lawina poważnych konsekwencji, które powodują, że traci się wszystko i zaczyna etap życia na ulicy. Tak trudne doświadczenia życiowe powodują wystąpienie sytuacji kryzysowej, w której często bliscy osoby bezdomnej nie chcą lub po prostu nie wiedzą, jak skutecznie pomóc i zaprzestają dalszej opieki i pomocy. Wspólnym punktem osób w kryzysie bezdomności jest brak więzów rodzinnych, które dla osoby funkcjonującej w społeczeństwie stanowią tzw. bufor bezpieczeństwa.

Obowiązek pomocy osobie w kryzysie bezdomności

W świetle obowiązujących przepisów do udzielenia pomocy osobie bezdomnej, która nie może uzyskać wsparcia ze strony rodziny zobowiązana jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały (art. 101 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej). W ramach zadań własnych o charakterze obowiązkowym każda gmina powinna udzielić schronienia, zapewnić posiłek oraz niezbędne ubranie osobom tego pozbawionym (art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej). Świadczenia w formie schronienia (art. 48a ustawy o pomocy społecznej) realizowane są w schroniskach, schroniskach z usługami opiekuńczymi, noclegowniach oraz ogrzewalniach. Gdy gmina sama nie realizuje tego zadania, może zlecić jego realizację czy wykupić te usługi od podmiotu niepublicznego, przekazując na ten cel dotację ze środków publicznych.

Schronienie tymczasowe

• Schronisko dla osób bezdomnych oraz schronisko dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi zapewnia osobom w kryzysie bezdomności całodobowe, tymczasowe schronienie oraz usługi ukierunkowane na wzmocnienie aktywności społeczne...