Dobry start
czyli słów kilka o nowym programie rządowym

Zgodnie z założeniami, program „Dobry start” zapewnia (kolejne, po dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego) wsparcie rodzin z dziećmi w ponoszeniu wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego, tym razem przeznaczone dla znacznie szerszego (w stosunku do dodatku) kręgu uprawnionych, bo niezależne od dochodu rodziny, a polegające na przyznaniu na dziecko – raz w roku – świadczenia „Dobry start” w wysokości 300 zł. 

Komu przysługuje świadczenie

Określony w § 2 rozporządzenia zakres podmiotowy ustawy skonstruowany został analogicznie, jak w przypadku świadczenia wychowawczego. Zatem, co do zasady, świadczenie „Dobry start” przysługuje zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelom polskim, natomiast zamieszkującym na terytorium RP cudzoziemcom jedynie w wypadkach wymienionych enumeratywnie w tym przepisie. 
Świadczenie „Dobry start” przysługuje zatem rodzicom, opiekunom faktycznym, opiekunom prawnym, rodzinom zastępczym, osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka, dyrektorom placówek opiekuńczo-wychowawczych typu rodzinnego, dyrektorom regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych oraz osobom uczącym się. Przy czym za opiekuna faktycznego uważa się osobę rzeczywiście opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o jego przysposobienie; natomiast za osobę uczącą się – osobę pełnoletnią uczącą się, niepozostającą na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym lub ugodą sądową prawa do alimentów z ich strony oraz osobę usamodzielnianą, o której mowa w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 
Zgodnie z § 3 pkt 1, za dziecko uważa się uczące się w szkole dziecko własne, dziecko znajdujące się pod opieką opiekuna faktycznego, dziecko znajdujące się pod opieką prawną, lub dziecko, które zostało umieszczone w pieczy zastępczej oraz osobę, o której mowa w art. 37 ust. 2 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tj. osobę, która osiągnęła pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej i nadal w niej przebywa kontynuując naukę).
Natomiast zawarta w § 3 pkt 6 definicja szkoły oznacza szkołę podstawową, dotychczasowe gimnazjum, szkołę ponadpodstawową i dotychczasową szkołę ponadgimnazjalną, z wyjątkiem szkoły policealnej i szkoły dla dorosłych, szkołę artystyczną, w której jest realizowany obowiązek szkolny lub nauki, a także młodzieżowy ośrodek socjoterapii, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy, specjalny ośrodek wychowawczy, ośrodek rewalidacyjno-wychowawczy. Szkołą w rozumieniu tej definicji nie jest tzw. „zerówka”, czyli świadczenie nie przysługuje z tytułu rozpoczęcia rocznego przygotowania przedszkolnego.
Świadczenie przysługuje na dziecko (lub dla osoby uczącej się) do ukończenia:

1. 20. roku życia (a także w przypadku ukończenia 20. roku życia przez dziecko lub osobę uczącą się przed rozpoczęciem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko lub osoba ucząca się kończy 20. rok życia);
2. 24. roku życia w roku – w przypadku dzieci legitymujących się orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności (a także w przypadku ukończenia 24. roku życia przez dziecko lub osobę uczącą się przed rozpoczęciem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko lub osoba ucząca się kończy 24. rok życia) w wysokości 300 zł raz w roku na dziecko. 

Przy czym, w przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, kwotę świadczenia „Dobry start” ustala się każdemu z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego świadczenia.

Warto podkreślić, że zgodnie z definicją niepełnosprawności zawartą w rozporządzeniu jest ona znacznie szersza niż przyjęta w innych ustawach, bowiem nie oznacza ona tylko znacznego czy umiarkowanego stopnia niepełnosprawności stwierdzonego orzeczeniem, ale także:

• potrzebę kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 127 ust. 10 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, albo potrzebę kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 312 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę  Prawo oświatowe,
• potrzebę zajęć rewalidacyjno-wychowawczych organizowanych zgodnie z przepisami o ochronie zdrowia psychicznego,o których mowa w art. 127 ust. 10 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, lub potrzebę zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w art. 312 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe.

Zgodnie z § 7 rozporządzenia, na dziecko umieszczone w pieczy zastępczej świadczenie „Dobry start” przysługuje wyłącznie rodzinom zastępczym, osobom prowadzącym rodzinne domy dziecka, dyrektorom placówek opiekuńczo-wychowawczych albo regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych.

Komu świadczenie nie przysługuje

Zgodnie z § 6 rozporządzenia, świadczenie „Dobry start” nie przysługuje:

1. jeżeli dziecko zostało umieszczone w domu pomocy społecznej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, schronisku dla nieletnich, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym, zakładzie karnym, szkole wojskowej lub innej szkole, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie;
2. na dziecko odbywające roczne przygotowanie przedszkolne.

Kto prowadzi postępowanie

Postępowanie w sprawie świadczenia „Dobry start” prowadzi organ właściwy, za który – stosownie do treści § 3 pkt 4 – uważa się: 

1. wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie „Dobry start” lub otrzymującej to świadczenie,
2. starostę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie „Dobry start” lub otrzymującej to świadczenie na dziecko umieszczone w pieczy zastępczej.

Postępowania w sprawie świadczenia „Dobry start” toczone są w jednostce organizacyjnej gminy, w której toczone są postępowania w sprawie świadczenia wychowawczego (z reguły OPS) oraz w jednostce organizacyjnej powiatu, w której prowadzone są postępowania w sprawie dodatku wychowawczego (PCPR) – w przypadku świadczenia „Dobry start” na dziecko umieszczone w pieczy zastępczej.
Należy zaznaczyć, że w razie prowadzenia postępowań przez inne osoby niż wójt, burmistrz, prezydent miasta – muszą one uzyskać pisemne upoważnienie organu do prowadzenia tych postępowań.
W przypadku gdy postępowania w sprawach, o których mowa w ust. 1, prowadzone są w ośrodku pomocy społecznej, realizacja tych zadań nie może powodować nieprawidłowości w wykonywaniu zadań pomocy społecznej, a także nie może naruszać norm zatrudnienia pracowników socjalnych określonych w przepisach o pomocy społecznej. Co istotne, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może wyznaczyć do przyjmowania wniosków i załączników do wniosków o ustalenie prawa do świadczenia dobry start inną jednostkę organizacyjną gminy (np. szkołę) i upoważnić kierownika lub inną osobę z tej jednostki do przyjmowania wniosków i załączników do wniosków o ustalenie prawa do świadczenia dobry start oraz do przekazywania ich do jednostki organizacyjnej realizującej świadczenie.

Postępowanie na wniosek

Ustalenie prawa do świadczenia „Dobry start” oraz jego wypłata następują odpowiednio na wniosek matki, ojca, opiekuna faktycznego, opiekuna prawnego, rodziny zastępczej, osoby prowadzącej rodzinny domy dziecka, dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej, albo osoby uczącej się. Wnioski mogą być składane elektronicznie za pomocą systemu teleinformatycznego utworzonego przez ministra właściwego do spraw rodziny lub w formie papierowej (formularze wniosków są udostępniane przez organ prowadzący postępowanie). Minister może określić i zamieścić na swojej stronie BIP wzór wniosku o ustalenie prawa do świadczenia.
Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie „Dobry start”, a w przypadku ubiegania się o to świadczenie na dziecko umieszczone w pieczy zastępczej – w powiatowym centrum pomocy rodzinie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się. Postępowanie w sprawie o świadczenie na wniosek osoby, która nie ma miejsca za...