Rozpoznanie współuzależnienia – diagnoza i interwencja terapeutyczna

Takie „klasyfikowanie” problemu współuzależnienia pozwala podejmować interwencje terapeutyczne podobne do tych stosowanych w psychoterapii powyższych jednostek diagnostycznych, w tym traumy.

Rozpoznawanie współuzależnienia – symptomy problemu

Współuzależnienie może być rozpatrywane w modelu psychopatologicznym jako choroba, jak również w modelu adaptacyjnym jako reakcja na stres i określone mechanizmy relacyjne. Problem współuzależnienia można również analizować, ujmując to zjawisko w modelu zaburzeń osobowościowych.
Pojęcie współuzależnienia zagościło w środowisku terapeutów uzależnień już w latach 70. XX w., używane jako pojęcie koalkoholizmu lub współalkoholizmu. Jednym z pierwszych autorów opowiadających się za postrzeganiem współuzależnienia jako zaburzenia psychicznego był Timmen Cermak (1986), proponując kryteria współuzależnienia, tj. (za: Margasiński, 2011: 102–103):

• uzależnianie poczucia własnej wartości od zdolności do wywierania wpływu na innych,
• lęk i towarzyszące mu zaburzenia w poczuciu tożsamości, szczególnie widoczne w relacjach bliskich,
• tendencje do wikłania się w bliskie relacje z osobami cierpiącymi z powodu różnych zaburzeń osobowości lub uzależnionymi,
• kryteria uzupełniające: niepokój i stany lękowe, tendencje kompulsywne, minimalizowanie przemocy i roli osoby jej doświadczającej, zaburzenia regulacji emocji, stany depresyjne, funkcjonowanie w stanie nadmiernej czujności („pogotowie” emocjonalne), nadużywanie leków i innych substancji psychoaktywnych czy zaburzenia psychosomatyczne.

 
Współuzależnienie w perspektywie psychopatologii

Janet Woititz, postrzegając współuzależnienie w ujęciu modelu psychopatologicznego, wskazuje również na kryteria, tj.: pełne litości skoncentrowanie na osobie uzależnionej, nadopiekuńczość wobec niej, stałe zamartwianie się, fałszywe nadzieje, kłamstwa, złość, problemy seksualne, poczucie krzywdy, rozpacz, poczucie chaosu. Pia Mellody wyróżniła pięć głównych symptomów współuzależnienia:

• trudności w obszarze poczucia własnej wartości (zewnątrzsterowność),
• trudności w wyznaczaniu granic,
• trudności w doświadczaniu i wyrażaniu siebie,
• trudności w zaspokajaniu własnych dorosłych potrzeb,
• trudności w funkcjonowaniu w stanie emocjonalnej równowagi.

 
Zdaniem autorki wiodącą cechą osób współuzależnionych jest skłonność do przeżywania ekstremalnych emocji oraz prezentowania skrajnie różnych zachowań (Margasiński, 2011).
W tym modelu współuzależnienie to zespół cech, które powstały w dzieciństwie, w wyniku działania mechanizmów obronnych ukształtowanych w odpowie...