Skutki dziecięcych psychicznych urazów widać w dorosłości, między innymi w trudnościach z tworzeniem stabilnych i satysfakcjonujących, bliskich relacji. Narcyzm nadwrażliwy związany jest właśnie z takim środowiskiem rodzinnym, w którym dziecko:
POLECAMY
- doznało psychicznego urazu,
- doświadczyło zaniedbań emocjonalnych i innych form złego traktowania (Young, Klosko i Weishaar 2003; Cramer 2015; Mahoney, Rickspoone i Hull 2016; Imamoglu i Durak Batigun 2020).
|
Ten typ narcyzmu określany jest jako narcyzm ukryty lub „cienkoskórny” (Kohut 1977; Rosenfeld 1987b; Wink 1991; Akhtar 2000). Patologiczne wielkościowe self skryte jest bowiem pod powierzchnią bardziej uświadomionego poczucia niższości i niepewności. Osoby cechujące się narcyzmem nadwrażliwym chcą czuć się wyjątkowe, perfekcyjne i być uprzywilejowane, ale mają niską samoocenę. Są podatne na zawstydzenie i czujnie wypatrują sygnałów zagrożenia ze strony innych. Nieustannie starają się zaspokoić potrzebę podziwu i mocy, ale ich podstawową motywacją jest unikanie zranienia w relacjach międzyludzkich (Bateman 1998; Gabbard 1989; Akhtar 2000; Tracy i Robins 2003; Caligor, Levy i Yeomans 2015). |
Z pozoru są to łagodne osoby, spolegliwe, pomocne i czarujące, mogą wydawać się refleksyjne. Sprawiają wrażenie dobrych ludzi poszkodowanych przez życie i innych. Narcyzm nadwrażliwy pomaga tworzyć iluzję uczciwej, empatycznej postawy, a poczucie wyjątkowych uprawnień, arogancja, zawiść, wrogość i egocentryczne motywy są mniej rozpoznawalne. Działające z ukrycia wielkościowe fantazje widoczne są tylko w bliskim kontakcie (Kernberg 1975).
Pomimo złudnej wrażliwości osobom z narcyzmem nadwrażliwym brakuje empatii emocjonalnej, szczerej życzliwości i współczucia, podobnie jak wdzięczności za okazywaną miłość oraz spokojne chwile codzienności. Ludzie o takim stylu osobowości są skrycie zaabsorbowani sobą, a intencje innych oceniają podejrzliwie. Mają skłonność do kumulowania niezadowolenia, przygnębienia i lęków oraz do wrogiej zawiści i gniewnych ruminacji. Źle znoszą przewlekłe poczucie nudy i dokuczliwej bezcelowości. W regulowaniu emocji oraz koncepcji siebie przesadnie polegają na mechanizmach obronnych (Pistole 1995). Odbija się to na bliskich relacjach, które stają się przestrzenią przemocy psychologicznej. Uwidacznia się w nich tendencja do reaktywnej obrony, wykorzystywania innych, manipulowania, kontrolowania oraz wrogich i mściwych zachowań (Krizan i Johar 2014).
Pomiar stylu przywiązania dorosłych
Pomiar stylu przywiązania daje możliwość wejrzenia w tę część psychiki człowieka, która pomaga zrozumieć jego funkcjonowanie z perspektywy bliskich relacji z innymi ludźmi. Wyróżnia się cztery style przywiązania dorosłych:
- bezpieczny,
- zaabsorbowany,
- wycofany,
- bojaźliwy (Bartholomew i Horowitz 1991; Fraley i Shaver 2000).
| Osobom z narcyzmem nadwrażliwym trudno samodzielnie regulować stany emocjonalne oraz zachowanie w relacjach, w których jest element przywiązania. Najczęściej cechuje je bojaźliwy styl przywiązania, aczkolwiek możliwy jest też styl zaabsorbowany (Dickinson i Pincus 2003; Meyer i Pilkonis 2011). |
Do pomiaru stylu przywiązania stosowane są różne narzędzia, na przykład:
- kwestionariusz RSQ (Griffin i Bartholomew 1994) – wywodzi się z klasyfikacji według Kim Bartholomew i Leonarda Horowitza (1991), opartej na wewnętrznych modelach operacyjnych własnej osoby (pozytywny - negatywny) oraz innych (pozytywny – negatywny); koncepcja siebie odnosi się do doświadczania siebie jako kogoś godnego kochania i otrzymania wsparcia. Natomiast umysłowy obraz innych ludzi dotyczy uogólnionego przekonania o ich dostępności, responsywności,...
Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów
- 10 wydań czasopisma "Doradca w Pomocy Społecznej"
- Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
- Pełen dostęp do archiwalnych numerów czasopisma w wersji elektronicznej
- ...i wiele więcej!
