Nastoletni sprawcy przestępstw – diagnoza i kierunki oddziaływań terapeutycznych

Środowisko rodzinne może przyczyniać się do rozwoju zachowań przestępczych u nastolatków w sposób bezpośredni, czyli poprzez własne oddziaływanie demoralizujące, uniemożliwiając prawidłowy proces socjalizacji, oraz pośrednio, kiedy nastolatek nie znajduje w rodzinie oparcia i zainteresowania, poszukuje kontaktów rówieśniczych, które nie są kontrolowane, wchodzi w grupy, które niekorzystnie wpływają na jego rozwój.

Obszary funkcjonowania rodziny

W obszarze badań rodziny i jej roli socjalizacyjnej eksponuje się dwa główne jej obszary funkcjonowania, w obrębie których występuje uniwersalny zbiór uwarunkowań rozwojowo-wychowawczych sprzyjających bądź szkodzących prawidłowemu kształtowaniu osobowości dziecka. Są to:

• warunki materialno-bytowe egzystencji dziecka (źródło zaspokojenia potrzeb biologicznych, tj. odżywiania, ubioru, zabezpieczenia zdrowia, podstawy materialne dla oddziaływań wychowawczych dotyczące zakupu sprzętu do zabawy, rekreacji i edukacji),
• treść i style interakcji psychologiczno-pedagogicznych odpowiedzialnych za rozwój dziecka (źródło zaspokajania i rozwoju potrzeb psychicznych, tj. osobisty kontakt z dzieckiem, sieć bodźców dostarczanych dziecku przez członków rodziny) (Stanik, 2013).

Już w pierwszych miesiącach życia dziecka wytwarzają się u niego związki (odruchy) warunkowe między nim, a powtarzanymi zachowaniami członków rodziny. Gdy zachowania te są prawidłowe z psychologicznego punktu widzenia, dziecko rozwija się emocjonalnie normalnie. Natomiast gdy zachowania te są wadliwe, drażliwe bądź bolesne dla dziecka, utrwalają się u niego reakcje lękowe, które w dalszym ciągu przeradzają się w syndrom lękliwości jako rys osobowości. W kolejnych fazach rozwojowych interakcje w rodzinie stają się stymulatorami rozwoju języka u dziecka, stanowią wzorzec zachowań, a także wyznaczają granice dla zachowań niepożądanych (Stanik, 2013).
Praktyka własna w dziedzinie opiniodawstwa sądowego w obszarze problematyki nieletnich wskazuje, iż większość sprawców przestępstw wywodzi się z rodzin, w których obowiązywały m....