Komunikowanie się jako podstawowa umiejętność terapeuty w pracy z osobami z niepełnosprawnością intelektualną

Pamiętajmy, że komunikujemy się nie tylko z pacjentami, uczestnikami zajęć, uczniami, lecz także ich bliskimi, opiekunami i innymi członkami zespołów, z którymi na co dzień współpracujemy. Zapraszam w takim razie do zastanowienia się nad poniższymi pytaniami:

• Jak oceniam swoje umiejętności komunikacyjne?
• Czym jest aktywne słuchanie?
• Czym jest parafraza?
• Czy potrafię formułować pytania otwarte?
• Czym są presupozycje?
• Jakie elementy składają się na komunikowanie niewerbalne?
   

Odpowiedzi gotowe? Sprawdźmy je podczas dalszej lektury.

Proces komunikacji

Komunikowanie to proces porozumiewania się jednostek lub grup w sposób słowny lub bezsłowny. Jego celem jest przekazywanie informacji oraz kształtowanie relacji interpersonalnych. Z perspektywy pracy terapeutycznej umiejętności komunikacyjne są niezbędne zarówno dla identyfikacji potrzeb osób, z którymi pracujemy, poznania ich perspektywy, a także emocji, które odczuwają. Jak zauważa Virginia Satir, komunikowanie staje się jedynym i najważniejszym czynnikiem, który określa, jakiego rodzaju relacje nawiąże jednostka z innymi i co przeżyje w swoim otoczeniu (Satir, 2001).

Ponadto komunikowanie:

• jest procesem społecznym, ponieważ zawsze przebiega w środowisku społecznym (odnosi się do co najmniej dwóch jednostek),
• zachodzi w określonym kontekście determinowanym przez uczestników procesu,
• ma charakter interakcyjny, co powoduje, że między uczestnikami procesu wytwarzają się określone stosunki,
• ma charakter ciągły (niemożliwe jest się nie komunikować),
• jest dynamiczne – polega na przyjmowaniu, rozumieniu i interpretowaniu informacji,
• może mieć charakter jednostronny, gdzie nadawca przesyła odbiorcy informację, bądź dwustronny, w którym występuje sprzężenie zwrotne w postaci zadawania pytań, parafrazowania, zgadzania się bądź nie, manifestowania swoich emocji itp.
   

Komunikowanie się z innymi to niewątpliwie jedna z najważniejszych umiejętności terapeutycznych, stanowiąca zarówno podstawę relacji, jak i działań podejmowanych podczas procesu terapeutycznego czy uczenia. 
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną stanowią grupę, która prezentuje specjalne potrzeby komunikacyjne – wymaga t...