Wsparcie psychologiczne w zapobieganiu nawrotu choroby alkoholowej

Na syndrom uzależnienia składają się:

• zjawiska fizjologiczne,
• zjawiska behawioralno-poznawcze.

Aby zdiagnozować chorobę alkoholową, należy stwierdzić minimum trzy symptomy spośród z niżej wymienionych:

• silne pragnienie lub uczucie przymusu picia,
• trudności w kontrolowaniu zachowania związanego ze spożyciem alkoholu w zakresie rozpoczęcia, zakończenia i poziomu zatrzymania,
• fizjologiczne objawy abstynencyjne,
• zmiana tolerancji na alkohol,
• zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności, zainteresowań z powodu picia, zwiększenie czasu potrzebnego do zdobycia i zażycia alkoholu, jak również usunięcia skutków jego działania,
• kontynuowanie picia pomimo wyraźnych dowodów szkodliwych następstw (utrata zdrowia fizycznego, stany depresyjne, spadek zdolności poznawczych).

Schemat 1. Hierarchia zaburzeń używania alkoholu według ICD-11, DSM-5, ICD-10, DSM-4 oraz odpowiadające im oddziaływania terapeutyczne

Postępowanie diagnostyczne w przypadku choroby alkoholowej

Choroba alkoholowa charakteryzuje się adaptacją mózgu do obecności dużej ilości alkoholu (tolerancja), uzależnieniem fizycznym, objawami abstynencyjnymi w czasie odstawienia alkoholu lub jego ograniczenia, patologicznymi zmianami organów oraz negatywnymi emocjami, a także społecznymi konsekwencjami związanymi z zaburzeniem relacji (rodzina, praca). Następuje utrata kontroli ilości i częstotliwości picia. Diagnozując chorobę alkoholową, wyróżnia się dwie strefy uszkodzeń:

• fizyczne (fizjologia i klinika):
  • zespół abstynencyjny,
  • wzrost tolerancji na efekty alkoholu,
  • epizody alkoholowych zaburzeń pamięci,
  • zmiany organiczne narządów;
• psychiczne (psychologiczne i zjawiska behawioralne w zachowaniu pacjenta):
  • zmiany charakterologiczne,
  • rozpad życia rodzinnego,
  • utrata pracy,
  • kolizja z prawem.

Choroba alkoholowa nie ujawnia się nagle, występują różne stopnie nasilenia.

Fazy choroby alkoholowej:

Faza wstępna. Może trwać kilka lat i nie budzić niepokoju u pacjenta oraz jego otoczenia. Objawem w tej fazie jest to, że pacjent dostrzega szczególną atrakcyjność w piciu alkoholu, widzi działanie odprężające, sięga po substancję jako tzw. lekarstwo na poprawę nastroju (poprawa humoru, łagodzenie złości, przygnębienia). Najczęściej picie w samotności, szukanie okazji i pretekstu, aby się napić.

Na tym etapie pacjent bez tzw. wspomagania nie jest w stanie zmniejszyć u siebie napięcia, w związku z tym zwiększa się tolerancja...