Świadczenia rodzinne a dochód osoby uprawnionej do zasiłku stałego

Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej są wypłacane jeżeli osoba lub rodzina spełnia kryterium dochodowe (co oznacza jednocześnie spełnienie wymogu ubóstwa, o którym mowa w art. 7 pkt 1), przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2–15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej. O tym, co dla potrzeb pomocy społecznej jest dochodem, decyduje treść art. 8 ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1508 z późn. zm.). 

I niby wszystko jest oczywiste, ale okazuje się, że problemy budzi kwestia rozstrzygania, czy dochód z danego źródła to dochód całej rodziny, czy też ściśle określonej osoby. Nie ma to większego znaczenia przy zasiłkach okresowych czy celowych. Jednakże w przypadku zasiłku stałego kryterium dochodowe musi spełnić nie tylko rodzina, ale także i sam uprawniony. I to właśnie w takich przypadkach istotna jest prawidłowa kwalifikacja beneficjenta dochodu – od tego bowiem może zależeć rozstrzygnięcie w przedmiocie przyznania bądź odmowy przyznania tego świadczenia.

Zgodnie bowiem z art. 37 ust. 1 ustawy, zasiłek stały przysługuje:

• pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej,
• pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie, są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Dochód

Definicja dochodu zawarta została w art. 8 ust. 3 ustawy. I tak, zgodnie z tym przepisem, za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

• miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych,
• składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach,
• kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Po myśli art. 8 ust. 4 ustawy do dochodu ustalonego, zgodnie z ust. 3, nie wlicza się:

• jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego,
• zasiłku celowego,
• pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty,
• wartości świadczenia w naturze,
• świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych,
• świadczenia pieniężnego i pomocy pieniężnej, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2015 r. 

o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych,

• dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego,
• świadczenia wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, oraz dodatku wychowawczego, o którym mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
• świadczenia pieniężnego, o którym mowa w art. 8a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka.

Dodatkowo w art. 6 pkt 2–4 ustawy zawarte zostały definicje „dochodu dziecka”, „dochodu na osobę w rodzinie” i „dochodu rodziny”. Zgodnie z nimi:

• dochód dziecka to dochód, do którego zalicza się kwotę otrzymywanej renty wraz z dodatkiem dla sierot zupełnych, zasiłek pielęgnacyjny, dodatek pielęgnacyjny, otrzymywane alimenty oraz kwotę odpowiadającą dochodom uzyskiwanym z majątku dziecka;
• dochód na osobę w rodzinie to dochód rodziny podzielony przez liczbę osób w rodzinie;
• dochód rodziny to suma miesięcznych dochodów osób w rodzinie.

Zgodnie z art. 37 ust. 1 pkt 2 ustawy, osoba pozostająca w rodzinie, która ubiega się o zasiłek stały – oprócz spełnienia warunku niezdolności do pracy z powodu wieku lub całkowitej niezdolności do pracy – musi spełnić także warunek nieprzekroczenia kryterium dochodowego ustalonego zgodnie z art. 8. Przy czym warunek ten musi spełnić nie tylko w odniesieniu do dochodu na osobę w rodzinie, ale także dochodu własnego („jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie”). Oznacza to, że w sytuacji gdy dochód własny/osobisty takiej osoby przekroczy kryterium doch...