Sposoby pracy z nastolatkiem stosującym przemoc

Przemoc odróżnia się od agresji instrumentalnym charakterem przekraczania granic zasad społecznych i osobistych innych osób, nierównowagą sił, intencjonalnym krzywdzeniem wywołującym straty psychiczne i fizyczne, naruszającym autonomię i prawa drugiej osoby. Celem tych działań jest kontrolowanie, podporządkowanie partnera relacji.
Powody stosowania przez nastolatka przemocy:

• wzorce niewłaściwego reagowania w relacjach interpersonalnych, zinternalizowane w drodze socjalizacji pierwotnej;
• bycie świadkiem, a zatem również ofiarą przemocy w rodzinie, w której przekraczane granice innych ludzi stają się normą funkcjonowania społecznego i sposobem komunikowania emocji, celów i ograniczeń, ale rzadko;
• nieumiejętność konstruktywnego rozwiązywania konfliktów interpersonalnych i intrapsychicznych;
• stan utrzymującej się frustracji, a zatem niezaspokajania ważnych potrzeb emocjonalnych, tj. miłości, bezpieczeństwa, przynależności.
   

Stosowaniu przemocy przez nastolatka sprzyjają również postawy wychowawcze oparte na:

• strukturze rodziny, bazującej na władzy i pozycji jej członków w rodzinnej hierarchii (postawa pobłażliwa, rygorystyczna lub autorytarna);
• parentyfikacji, w której mechanizmie potrzeby młodego człowieka są poddawane deprywacji, on sam doświadcza poczucia presji, przeciążenia nadmiernymi oczekiwaniami i poczuciem obowiązku troszczenia się o dorosłych i rozwiązywania spraw, do których nie jest jeszcze emocjonalnie gotowy;
• nadopiekuńczym i pobłażliwym stylu wychowawczym;
• rygorystycznym i karzącym stylu wychowawczym.
   

Perspektywa nastolatka stosującego przemoc:

• potrzeba sprawiedliwości, kompensacji, odreagowania, ponieważ nierzadko dziecko stosujące przemoc samo było wcześniej jej ofiarą;
• rodzic krzywdzony przez drugiego rodzica staje się usprawiedliwionym obiektem do odreagowania na nim emocji, funkcjonuje on w roli rodzinnego kozła ofiarnego, na co w rodzinie panuje przyzwolenie;
• dziecko stosuje przemoc, przyłączając się do krzywdzącego rodzica, co ma zagwarantować nastolatkowi bezpieczną, nietykalną pozycję w oczach członka rodziny stosującego przemoc. Odbywa się to na zasadzie „trzymaj przyjaciół blisko, a wrogów jeszcze bliżej”. Okazywana przez dziecko lojalność w stosunku do osoby stosującej przemoc z pozycji jej sojusznika, posłańca, spełnianie rzeczywistych lub przez dziecko wyobrażanych oczekiwań sprawcy wobec niego daje szansę na jego przetrwanie;
• interpretuje siłę, pozycję i władzę jako wartości nadrzędne w relacji z innymi osobami.
   

Czynniki sprzyjające występowaniu przemocy w relacjach rówieśniczych nastolatków oraz w ich relacjach z opiekunami

Budując bliskie relacje intymne nastolatki poszukują bliskości, pragną czuć się kochane i ważne, akceptowane i przynależne, jednocześnie będąc wrażliwe na wszelkie przejawy odrzucenia, którego przyczyn upatrują we własnej wartości. Adolescencji towarzyszą również intensywnie przeżywane: złość, zazdrość, niepewność siebie, poczucie winy, przytłoczenia, stany obniżonego nastroju i dysforii, z którymi współwystępuje egocentryzm. Młody człowiek chciałby przeżywać ważne dla siebie sprawy i relacje, ale napotyka trudności z radzeniem sobie ze stresem i identyfikowaniem własnych potrzeb i uczuć. Do czynników, które mogą sprzyjać stosowaniu przemocy w relacjach intymnych nastolatków, ale również wpływać na ich relacje z innymi osobami w okresie adole...