Budowanie bezpiecznych relacji rówieśniczych i rodzinnych u dzieci adoptowanych

Budowanie zdrowych i bezpiecznych relacji, zarówno w rodzinie adopcyjnej, jak i w kontaktach rówieśniczych, wymaga zastosowania odpowiednich metod terapeutycznych, które pomogą dziecku przetworzyć wcześniejsze traumy i nauczyć się, jak tworzyć więzi oparte na zaufaniu (Siegel, 2012; Perry i Szalavitz, 2018). Artykuł ten omawia zastosowanie terapii opartych na teorii przywiązania, pracy z traumą rozwojową oraz interwencji systemowych jako kluczowych narzędzi w procesie wspierania dzieci adoptowanych w ich emocjonalnym i społecznym rozwoju.

Przywiązanie jako fundament zdrowych relacji

Teoria przywiązania, opracowana przez Johna Bowlby’ego, stanowi kluczowe narzędzie do zrozumienia, jak dzieci kształtują swoje relacje z innymi. Bowlby zauważył, że dzieci rozwijają różne style przywiązania w zależności od tego, jak były traktowane przez swoich pierwotnych opiekunów (Bowlby, 1988). Bezpieczne przywiązanie tworzy się, gdy opiekun jest dostępny, wrażliwy na potrzeby dziecka i odpowiednio reaguje na jego emocje. Dzieci, które doświadczyły zaniedbania, przemocy lub innych trudnych doświadczeń, często rozwijają przywiązanie pozabezpieczne i niepewne – lękowo-unikające lub lękowo-ambiwalentne, często też rozproszone (Ainsworth, 1979). Dzieci adoptowane, zwłaszcza te, które przez długi czas przebywały w rodzinach zastępczych lub instytucjach opiekuńczych, mogą mieć trudności w nawiązywaniu relacji opartej na zaufaniu. Zrozumienie stylu przywiązania dziecka jest kluczowe dla terapeuty oraz rodziców adopcyjnych, aby mogli wspierać dziecko w budowaniu nowych, bezpiecznych więzi (Deborah i wsp., 2010).
Terapie oparte na przywiązaniu mają na celu naprawienie uszkodzonych schematów relacyjnych oraz budowanie zdrowych więzi między dzieckiem a nowymi opiekunami. W pracy z dziećmi adoptowanymi szczególną uwagę zwraca się na odbudowę poczucia bezpieczeństwa i zaufania w relacjach z nowymi rodzicami (Hughes, 2007). Kluczowe są tu:

• Terapia diadyczna – polega na sesjach terapeutycznych, w których uczestniczy zarówno dziecko, jak i opiekun. W terapii diadycznej terapeuta pomaga opiekunom lepiej zrozumieć potrzeby emocjonalne dziecka i nauczyć się, jak na nie odpowiednio reagować (Cassidy i Shaver, 2016). Celem jest stworzenie bezpiecznej przestrzeni, w której dziecko może czuć się akceptowane i kochane.
• Terapia skoncentrowana na emocjach – skupia się na pracy nad emocjami dziecka oraz opiekunów. Dziecko uczy się wyrażania i regulacji emocji, co jest niezwykle ważne w procesie nawiązywania zdrowych relacji. Adoptowane dzieci, które doświadczyły traumy, często mają trudności z rozpoznawaniem i wyrażaniem swoich emocji, dlatego praca w tym obszarze jest kluczowa (Dąbrowska-Jabłońska, 2013).
• Interwencje poprzez zabawy terapeutyczne – zabawy mogą stanowić doskonałe narzędzie do nawiązywania relacji i budowania zaufania. Zajęcia, które promują interakcję między dzieckiem a opiekunami, ułatwiają komunikację oraz rozwijają więź między nimi. Zabawa staje się nie tylko formą relaksu, a...