W ostatnią drogę z OPS-em… – czyli o sprawieniu pogrzebu przez gminę

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (Dz. U.z 2020 r., poz. 1947), prawo pochowania zwłok ludzkich ma:

• najbliższa pozostała rodzina osoby zmarłej, a mianowicie:
  • pozostały małżonek(-ka);
  • krewni zstępni;
  • krewni wstępni;
  • krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa;
  •  powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.
• właściwe organy wojskowe – w przypadku osób wojskowych zmarłych w czynnej służbie wojskowej;
• organy państwowe, instytucje i organizacje społeczne w przypadku pochowania zwłok osób zasłużonych wobec Państwa i społeczeństwa;
  a także
• każda osoba, która do tego dobrowolnie się zobowiąże.

Obowiązek pochowania zwłok niepochowanych przez wymienione podmioty albo nieprzekazanych do celów naukowych, spoczywa na gminie właściwej ze względu na miejsce zgonu, a w przypadku osób pozbawionych wolności, zmarłych w zakładach karnych lub aresztach śledczych – przez dany zakład karny lub areszt śledczy, z wyjątkiem zwłok osób, które uwolniły się z zakładu karnego lub aresztu śledczego oraz osób, które przebywały poza terenem zakładu karnego lub aresztu śledczego, w szczególności w trakcie korzystania z zezwolenia na czasowe opuszczenie tego zakładu lub aresztu bez dozoru lub asysty funkcjonariusza Służby Więziennej.
Jeśli obowiązek taki spada na gminę, zadanie to wykona OPS/CUS, a to z tej przyczyny, że sprawienie pochówku jest właśnie zadaniem pomocy społecznej wymienionym w katalogu świadczeń niepieniężnych (art. 36 pkt 2 lit. f ustawy o pomocy społecznej).
Co do sposobu sprawienia pogrzebu przepisy ustawy są bardzo ograniczone. Jedyna regulacja w tym zakresie znajduje się w art. 44 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym sprawienie pogrzebu odbywa się w sposób ustalony przez gminę, zgodnie z wyznaniem zmarłego. Jednocześnie w przepisach ustawy zabrakło wyraźnej delegacji do tego, w jakiej formie to ustalenie przez gminę ma nastąpić.

Czy potrzebna uchwała?

Brak wyraźnej delegacji dla rady gminy do ustalenia sposobu sprawienia pogrzebu – jak to ma miejsce choćby w przypadku zasad ustalania odpłatności za usługi opiekuńcze – powoduje, że gminy prezentują różne stanowiska co do podejmowania uchwał w tym zakresie. W naszej ocenie – popartej praktyką – podjęcie takiej uchwały jest zarówno obligatoryjne, jak i całkowicie zasadne. Brak delegacji dla rady gminy, wynikającej z przepisów powszechnie obowiązującego prawa (ustawa), do podjęcia uchwały w sprawie sposobu sprawienia pogrzebu, nie jest przeszkodą do jej uch...