Nie wylać dziecka z kąpielą, czyli jak przygotować się do utworzenia Centrum Usług Społecznych (cz. 2)

Przystępując zatem – po przeprowadzonej analizie potrzeb społecznych, zasobów i potencjału wspólnoty samorządowej i podjęciu decyzji o tworzeniu CUS – do opracowania koncepcji jego utworzenia i działania, należy przyjąć wstępne założenia określające podstawowe zasady jego późniejszego funkcjonowania, w tym:

• Czy tworzymy CUS samodzielnie (w jednej gminie) czy podejmujemy się tego w partnerstwie z inną gminą/innymi gminami?
• Jeśli decydujemy się na CUS obejmujący swoim działaniem jedną gminę:
  • określamy rodzaje usług (przynajmniej dwa), które – oprócz usług wynikających z ustawy o pomocy społecznej – włączymy do realizacji przez centrum,
  • określamy misję CUS,
  • określamy wstępną strukturę CUS,
  • dokonujemy oceny zasobów kadrowych pod względem wymaganych ustawą komórek organizacyjnych CUS,
  • dokonujemy analizy kosztów utworzenia CUS (z uwzględnieniem także kosztów pracowniczych, w tym kosztów ewentualnych odpraw w razie rozwiązania stosunków pracy przez pracowników, którzy podejmą decyzję o niekontynuowaniu zatrudnienia w nowym zakładzie pracy na podstawie art. 231 § 4 k.p.),
  • określamy terminy/etapy wdrażania koncepcji.

W kwestii dotyczącej organizacji CUS, w ustawie przyjęto trzy rozwiązania (art. 9 ust. 1–3 ustawy):

1. utworzenie CUS w jednej gminie – przez przekształcenie funkcjonującego już w tej gminie OPS-u,
2. utworzenie CUS dla co najmniej dwóch gmin – przez utworzenie w jednej z gmin nowej jednostki organizacyjnej, działającej odrębnie od OPS-u,
3. w miastach powyżej 100 000 mieszkańców – albo przez przekształcenie funkcjonującego OPS-u, albo przez powołanie CUS obok OPS-u.

W przypadku wymienionym w pkt 1 warunkiem utworzenia CUS jest przekazanie do realizacji centrum wszystkich zadań, w tym usług społecznych, realizowanych dotychczas przez ośrodek pomocy społecznej oraz wybranych i nierealizowanych przez ośrodek pomocy społecznej do dnia utworzenia centrum usług społecznych z co najmniej dwóch zakresów, o których mowa w art. 2 ust. 1.
W przypadku wymienionym w pkt 2 warunkiem utworzenia CUS jest zawarcie porozumienia, na podstawie którego gmina przekazuje do realizacji gminie, która ma utworzyć centrum, wybrane usługi społeczne z co najmniej trzech zakresów, o których mowa w art. 2 ust. 1. Szczegółowy zakres porozumienia zawiera art. 11 ustawy.
W przypadku tworzenia CUS w mieście powyżej 100 000 mieszkańców jako nowej jednostki organizacyjnej (obok OPS-u) warunkiem utworzenia CUS jest przekazanie przez miasto do realizacji centrum wybranych usług społecznych z co najmniej trzech zakresów, o których mowa w art. 2 ust. 1.

Istotnym wydaje się jasne doprecyzowanie, co ustawodawca miał na myśli, zapisując „wszystkie zadania, w tym usługi społeczne…” itd. Pytania zaczynają się rodzić, kiedy przechodzimy do konkretów. Jak należy podejść do zagadnienia, gdy aktualnie (przed utworzeniem CUS) w ramach struktur OPS działają nowatorskie rozwiązania, takie jak np.: asystent osoby niepełnosprawnej czy specjalny system wsparcia rodziny znacząco wykraczający poza zapisy ustawowe? Czy w rozumieniu ustawodawcy należy traktować te usługi jako realizowane przez OPS i nie może gmina wykazać ich jako jednej z ...