Komisja rewizyjna rady gminy w OPS

Punktem wyjścia do rozważań nad problemem postawionym na początku niniejszego artykułu jest uregulowanie zawarte w przepisie art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 1876 z późn. zm.), który stanowi, że w postępowaniu w sprawie świadczeń z pomocy społecznej należy kierować się przede wszystkim dobrem osób korzystających z pomocy społecznej i ochroną ich dóbr osobistych. W zadaniu drugim tego przepisu wskazano wprost na czym m.in. polega ochrona dóbr osobistych, przez wskazanie, że nie należy podawać do wiadomości publicznej nazwisk osób korzystających z pomocy społecznej oraz rodzaju i zakresu przyznanego świadczenia. Jak wynika z powyższego przepisu, możliwe jest udostępnianie danych dotyczących osób korzystających ze świadczeń z pomocy społecznej, jednakże musi się to odbywać na podstawie wyraźnego zezwolenia przepisu prawa.
Zgodnie z przepisem art. 4 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE – ogólne rozporządzenie o ochronie danych (Dz. U. UE. L. 2016. 119. 1), przez przetwarzanie danych rozumie się operację lub zestaw operacji wykonywanych na danych osobowych lub zestawach danych osobowych w sposób zautomatyzowany lub niezautomatyzowany, taką jak zbieranie, utrwalanie, organizowanie, porządkowanie, przechowywanie, adaptowanie lub modyfikowanie, pobieranie, przeglądanie, wykorzystywanie, ujawnianie poprzez przesłanie, rozpowszechnianie lub innego rodzaju udostępnianie, dopasowywanie lub łączenie, ograniczanie, usuwanie lub niszczenie.
Tak rozumiane przetwarzanie danych osobowych odbywać się jednak może zgodnie z zasadami określonymi w art. 5 ust. 1 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, tj. w szczególności musi być zgodne z prawem, dane osobowe muszą być zbierane w konkretnych, wyraźnych i prawnie uzasadnionych celach, a także muszą być adekwatne, stosowne oraz ograniczone do tego, co niezbędne do celów, w których są przetwarzane.
Podstawa prawna przetwarzania danych wynika z przepisu art. 6 ust. 1 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, które co do zasady jest możliwe między innymi jeżeli osoba, której dane dotyczą, wyraziła zgodę na przetwarzanie swoich danych osobowych w jednym lub większej liczbie określonych celów lub przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze, przy czym ta ostatnia przyczyna musi być, zgodnie z przepisem art. 6 ust. 3 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych, określona w państwie prawa członkowskiego Unii Europejskiej.
W toku wykonywania zadań przez ośrodki pomocy społecznej praktyczne znaczenie mają zasadniczo przepisy dotyczące możliwości przetwarzania danych za zgodą osoby, której dane dotyczą oraz jeżeli wynika to z obowiązku prawnego ciążącego na administratorze, którym w tym przypadku jest ośrodek pomocy społecznej, stosownie do uregulowania zawartego w przepisie art. 100 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. O ile w pierwszym przypadku sprawa jest dość oczywista, tj. po uzyskaniu wyraźnej zgody osoby nie ma przeszkód formalno-prawnych do przetwarzania jej danych, o tyle w drugim przypadku powstają w praktyce wątpliwości, kiedy takie udostępnienie jest możliwe.

Jaka jest praktyka?

Przykładem może być sytuacja, gdy komisja rewizyjna rady gminy zażądała wglądu do indywidualnych akt sprawy z zakresu pomocy społecznej. Zgodnie z art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r o samorządzie gminnym (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 713 z późn. zm.), komisja rewizyjna powoływana jest przez radę gminy w celu kontrolowania działalności wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy. Jest to bardzo ogólnie sformułowany cel, jednakże już z niego wynika, że komisja ma prawo kontrolować jednostkę organizacyjną gminy, jednakże nie wskazano wyraźnie w tym przepisie, by uprawnienie to obejmowało także możliwość wglądu do indywidualnych akt administracyjnych. W tym przypadku jest co najmniej dyskusyjne, czy komisji rewizyjnej przepis art. 18a ustawy o samorządzie gminnym daje prawo zażądania wglądu do indywidualnych akt administracyjnych. Należy wskazać w tym miejscu, że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych zajął podobne stanowisko1, stwierdzając, że żaden z przepisów ustawy nie określa wprost, do jakiego rodzaju informacji oraz jakiego rodzaju dokumentacji mogą mieć dostęp członkowie komisji rewizyjnej w związku z dokonywaniem czynności kontrolnych. Przepisy ustawy o samorządzie gminnym w sposób jedynie ogólny odnoszą się do zakresu zadań oraz trybu działania komisji rewizyjnej. W świetle natomiast dostępnego orzecznictwa sądowego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 25 czerwca 1999 r., sygn. akt: IV SA 1374/98) w zasadzie nie ma możliwości udostępnienia indywidualnych akt sprawy. Zgodnie z art. 73 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j.: Dz. U. z 2021 r., poz. 735), organ administracji publicznej jest obowiązany umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek i odpisów. Z treści tego przepisu wynika zatem, że prawo wglądu do indywidualnych akt sprawy przysługuje wyłącznie podmiotowi, który ma przymiot strony w rozumieniu art. 28 Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie zaś z art. 28 Kodeksu, stroną jest każdy, czyjego...