Cudzoziemiec w pomocy społecznej (dopuszczalne formy pomocy)

Zgodnie z przepisem art. 5 pkt 1 ustawy o pomocy społecznej, prawo do świadczeń z pomocy społecznej, jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, przysługuje osobom posiadającym obywatelstwo polskie, mającym miejsce zamieszkania i przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Spełnienie powyższej przesłanki otwiera w stosunku do obywateli polskich pełen katalog świadczeń pieniężnych oraz niepieniężnych przewidzianych przepisem art. 36 ustawy o pomocy społecznej, oczywiście po spełnieniu dodatkowych przesłanek dla poszczególnych rodzajów świadczeń wynikających z przepisów szczególnych dla danego świadczenia.

Co dla określonej grupy cudzoziemców?

W tożsamej sytuacji jak obywatele polscy znajdują się, na podstawie art. 5 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej, cudzoziemcy (pierwsza grupa), mający miejsce zamieszkania i przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy są obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkowie ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (t.j.: Dz. U. z 2019 r., poz. 293 z późn. zm.), posiadających prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Przyjmując nomenklaturę z powyższego akapitu, zaliczającą cudzoziemców do określonej grupy ze względu na ich wspólną cechę, do drugiej grupy cudzoziemców, znajdujących się w tożsamej sytuacji jak obywatele polscy, zgodnie z przepisem art. 5 pkt 2 lit. a ustawy o pomocy społecznej, zaliczają się cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania i przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d lub w art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 35 z późn. zm.) lub w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej.
Okolicznościami, o których mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy o cudzoziemcach, w związku z którymi udziela się zezwolenia na pobyt czasowy są: 

• nadanie statusu uchodźcy,
• udzielenie ochrony uzupełniającej.

Okolicznością, o której mowa w art. 186 ust. 1 pkt 3 ustawy o cudzoziemcach, w związku z którą udziela się zezwolenia na pobyt czasowy, jest posiadanie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, udzielone przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej wraz z zamiarem wykonywania pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zamiarem podjęcia/kontynuowania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej studiów lub szkolenia zawodowego lub po wykazaniu, że zachodzą inne okoliczności uzasadniające jego zamieszkiwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
 

W ramach drugiej grupy cudzoziemców w sposób szczególny traktowani są cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania i przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej – o czym mowa będzie w dalszej części niniejszego artykułu.
Kolejną, trzecią grupą cudzoziemców uprawnioną jednak już do określonych świadczeń z pomocy społecznej, zgodnie z przepisem art. 5 pkt 2 lit.b ustawy o pomocy społecznej, są cudzoziemcy mający miejsce zamieszkania i przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z uzyskaniem w Rzeczypospolitej Polskiej zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany. Ta grupa cudzoziemców jest uprawniona wyłącznie do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej w formie: schronienia, posiłku, niezbędnego ubrania oraz zasiłku celowego. Katalog ustawowy jest w tym przypadku zamknięty i nie ma od niego odstępstw.
Ostatnią, czwartą grupą cudzoziemców, którym mogą być udzielone świadczenia z pomocy społecznej są, zgodnie z przepisem art. 5a ustawy o pomocy społecznej:

• cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zaświadczenia, o którym mowa w art. 170 ustawy o cudzoziemcach (zaświadczenie o domniemaniu bycia ofiarą handlu ludźmi),
• cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia, o którym mowa w art. 176 ustawy o cudzoziemcach (zezwolenie na pobyt czasowy dla ofiar handlu ludźmi),
• obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz członkom ich rodzin w rozumieniu art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin posiadających zaświadczenie, o którym mowa w art. 41a ust. 1 tej ustawy (zaświadczenie o domniemaniu bycia ofiarą handlu ludźmi).

Podobnie jak w przypadku trzeciej grupy cudzoziemców, omawianej w tym miejscu czwartej grupie cudzoziemców przysługuje ograniczony katalog świadczeń z pomocy społecznej obejmujący: interwencję kryzysową, schronienie, posiłek, niezbędne ubranie oraz zasiłek celowy. Tożsamo jak w przypadku trzeciej grupy, katalog ustawowy jest w tym przypadku zamknięty i nie ma od niego odstępstw.

Szczególny rodzaj wsparcia

Jak wskazano wcześniej, w akapicie poświęconym drugiej grupie cudzoziemców, w sposó...