Czyny zabronione popełniane przez osoby małoletnie i ich konsekwencje prawne

Zgodnie z art. 427 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.: „kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten zobowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru”. Przepis ten formułuje zasady odpowiedzialności za czyny dziecka, które nie osiągnęło jeszcze wieku, w którym to samemu dziecku można odpowiedzialność przypisać. Co do zasady odpowiedzialność za czyny dziecka ponoszą zatem rodzice, ewentualnie inne osoby, które zostały zobowiązane do nadzoru nad dzieckiem, w tym nauczyciele w szkołach i przedszkolach. Trzeba zauważyć, że zgodnie z art. 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską aż do pełnoletności. Warto tu podkreślić jednak, że w przypadku gdy to szkoła sprawuje nadzór nad dzieckiem, rodzice nie zawsze będą ponosić odpowiedzialność za jego czyny.
Winę za szkody wyrządzone przez dziecko ponoszą zatem opiekunowie, jeżeli spełnione zostały następujące przesłanki odpowiedzialności:

• Wyrządzenie szkody przez nadzorowanego (dziecko), któremu nie można poczytać winy, pod warunkiem wszakże, że jego zachowanie ma znamiona bezprawności.
• Istnieje związek przyczynowy pomiędzy działaniem nadzorowanego a szkodą.
• Istnieje po stronie osoby odpowiedzialnej za szkodę obowiązek nadzoru.
• Istnieje wina w nadzorze.
• Istnieje związek przyczynowy pomiędzy nienależytym (wadliwym) wykonywaniem nadzoru a szkodą.
   

Uczeń poniżej 13. roku życia

Zgodnie z art. 426 k.c. małoletni, który nie ukończył lat trzynastu, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę. Wiek poniżej trzynastu lat jest zatem przesłanką wyłączenia odpowiedzialności, a powodem, dla którego istnieje ta regulacja, jest założenie ustawodawcy, że dziecko w wieku poniżej trzynastu lat nie osiągnęło jeszcze poziomu rozwoju psychofizycznego, który umożliwiałby przypisanie mu winy.
Oznacza to jednocześnie, że za czyny małoletniego objętego przywołaną regulacją oraz ewentualnie wyrządzone szkody odpowiadają opiekunowie dziecka, którzy z mocy ustawy lub umowy są zobowiązani do nadzoru nad nim. Odpowiedzialność za szkody będą również ponosić w tym wypadku nauczyciele, którzy odpowiadają za opiekę nad małoletnimi uczniami zgodnie z art. 6 pkt 1 Karty Nauczyciela. Zgodnie z tą regulacją nauczyciel obowiązany jest rzetelnie realizować zadania związane z powie...