Co kryje się za agresją oraz autoagresją dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną? Wskazówki dla terapeutów

Agresja

Agresja to każde zachowanie, które nakierowane jest na wyrządzenie krzywdy lub przykrości innej osobie. Najczęściej rozróżniamy dwa rodzaje agresji: fizyczną i werbalną. 
Możemy jednak wejść głębiej i podzielić ją ze względu na intencję osoby (agresja instrumentalna i w afekcie), motyw (zdobycie czegoś, obrona, lęk lub chęć rozładowania napięcia) oraz formę (bierna, utajona, werbalna, fizyczna skierowana na przedmioty lub siebie i innych). 
Bez względu na to, jak sklasyfikujemy zachowanie agresywne, warto uświadomić sobie, iż jest to objaw bezradności, która przejawia się m.in. krzykiem, biciem, pluciem, gryzieniem, używaniem wulgaryzmów, drapaniem, uderzaniem głową, kopaniem, szczypaniem, wyrywaniem się, uciekaniem, rzucaniem przedmiotami i wkładaniem palców do oczu lub innych miejsc w ciele. 
W literaturze możemy znaleźć informacje o tym, że agresja pojawia się u 30–60% osób z niepełnosprawnością intelektualną. Z czego może wynikać taka liczba? Osoby z NI często są stygmatyzowane, nierozumiane i odrzucane przez społeczeństwo. Do tego można dodać m.in. trudności związane z funkcjonowaniem poznawczym, brak pełnej kontroli nad swoimi reakcjami, zaniedbania edukacyjne, utrudniony dostęp do specjalistów, bariery architektoniczne, słabsze umiejętności radzenia sobie z sytuacjami stresującymi, wyręczanie i przez to brak poczucia sprawczości oraz trudności finansowe. Wszystko to powoduje ogromną frustrację i złość osób z NI.

Autoagresja

Agresją skierowaną na własne ciało jest autoagresja. Może przybierać bardzo różnorodne formy, takie jak skubanie skórek, obgryzanie paznokci, drapanie ran, zgrzytanie zębami, wyrywanie włosów, uciskanie oczu, wkładanie przedmiotów do uszu, kaleczenie skóry, uderzanie o coś głową, gryzienie swojego ciała, uderzanie siebie, zjadanie rzeczy niejadalnych. Według badań zachowania autoagresywne wykazuje 3–46% osób z NI. 

W przypadku przyczyn autoagresji możemy mówić o kilku hipotezach:

• Autoagresja może być wyuczona i wykorzystywana w celu uzyskania konkretnej korzyści, np. uwagi rodziców, nagrody w postaci zabawki lub słodyczy. 
• Dziecko może zauważyć, iż osoby dorosłe szybko reagują na krzywdę, którą sobie wyrządza. Jeśli natomiast takie sytuacje powtarzają się coraz częściej, rodzice przestają reagować tak intensywnie jak na początku. Dochodzi wtedy do wzrostu zachowań autoagresywnych u dziecka, aby na nowo zwrócić uwagę otoczenia. 
• Autoagresja umożliwia uniknięcie zadania, którego dziecko nie chce wykonywać. 
• Dziecko może zareagować na zadane przez rodzica zadanie np. uderzaniem głową w ścianę. W takiej sytuacji rodzic nat...